سدیم ساخارین (Sodium Saccharin) به شکل پودری کریستالی و سفید رنگ و فاقد رایحه  است. محلول آبی آن در حضور کاغذ لیتموس خاصیت خنثی و یا قلیایی از خود نشان می دهد، اما در حضور فنول فتالئین، خاصیت قلیایی از خود بروز نمی دهد. هنگامی که این ترکیب در معرض هوا قرار می گیرد، رطوبت خود را از دست داده و طعمی کاملا شیرین پیدا می کند. این ترکیب حدود 300 برابر از قند شیرین تر است و به صورت گسترده به عنوان شیرین کننده مصنوعی کاربرد دارد. سدیم ساخارین می تواند با سایر شیرین کننده های مصنوعی مخلوط شود و در فرمولاسیون محصولات فراوری شده، مورد استفاده قرار گیرد.

تولید سدیم ساخارین

سدیم ساخارین را می توان با استفاده از فتالیک انیدرید تولید کرد. مواد خام مورد نیاز در این روش فتالیک انیدرید، متانول، آمونیاک، کلر مایع، هیدروکسید سدیم، اسید کلریدریک، اسید سولفوریک، نیترات سدیم، سولفات مس، سدیم بی کربنات، گوگرد دی اکسید مایع، تولوئن و کربن فعال هستند.

کاربرد سدیم ساخارین

سدیم ساخارین کاربرد های مهمی در صنایع مختلف دارد که در ادامه به برخی موارد خواهیم پرداخت. سدیم ساخارین در صنعت آبکاری به عنوان یک افزودنی در مایعات و چسب فلز کاری مفید است. به عنوان مثال، در آبکاری نیکل، از آن به عنوان یک الکترولیت استفاده می کنند. در صنایع آبکاری نیکل از سدیم ساخارین استفاده می کنند تا در پایان کار آبکاری، نمایی روشن تر حاصل شود. در آبکاری طلا و پالادیوم نیز از این ترکیب بهره می برند.

سدیم ساخارین می تواند در ساخت خمیر دندان و دهان شویه نیز استفاده شود. از این ترکیب برای بهبود طعم خمیر دندان و شیرین کردن مزه آن استفاده می شود. از آنجایی که این ترکیب بسیار شیرین است، مقادیر بسیار کمی از آن می تواند طعم خمیردندان را بهبود ببخشد. بر اساس  برخی مطالعات، این افزودنی خمیر دندان فایده ای برای سلامتی دندان ندارد و صرفا یک شیرین کننده است. همچنین از آن در انواع غذا ها و نوشیدنی ها به عنوان شیرین کننده و تثبیت کننده غیر مغذی بهره می برند. در مقایسه با آسپارتام، این ترکیب در برابر حرارت مقاوم است و می توان از آن در پخت و پز بدون از دست دادن طعم شیرینی استفاده کرد.

در صنعت دارویی از این محصول به عنوان پوشش روی دارو کاربرد دارد. قرص های مولتی ویتامین و قرص های جویدنی اغلب حاوی مقداری از آن هستند تا طعم آنها را بهبود بخشند. نام این ترکیب را در قرص های جوشان نیز می توان مشاهده نمود.

نکات ایمنی در مورد سدیم ساخارین

طبق مطالعات جدید بر روی شیرین کننده های مصنوعی نظیر سدیم ساخارین، آسپارتام و ساکارولوز، این نتیجه به دست آمد که تمامی شیرین کننده ها می توانند تعادل باکتریایی موجود در روده را به هم بریزند. این ترکیب هیچ کالری ندارد و توسط روده جذب نمی شود. با این حال ممکن است به دلیل طعم شیرینی که دارد، لوزالمعده را تحریک کرده و باعث تولید انسولین شود. انسولین وظیفه حمل قند به بافت ها و ارگان های مختلف بدن را بر عهده دارد. هنگامی که قند مصنوعی وارد جریان خون گردد، انسولین چیزی برای اتصال ندارد و این ممکن است موجب کاهش حساسیت انسولین شود و خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.

سدیم ساخارین حتی اگر بدون هر گونه کالری باشد اما ممکن است خطر ابتلا به چاقی را افزایش دهد. طعم شیرین آن، این سیگنال را به بدن می فرستد که قرار است مقدار زیادی کالری دریافت کند و دستگاه گوارش نیز برای این کالری اضافی آماده می شود. هنگامی که این کالری ها وارد بدن نشوند، ممکن است بدن در برابر آن مقاوم شود و هنگامی که شیرینی واقعی همراه با کالری زیادی وارد بدن گردد، بدن نتواند واکنش مناسب را به این قضیه نشان دهد. در نتیجه این روند باعث افزایش چربی و افزایش وزن خواهد شد.

در برخی موارد مصرف سدیم ساخارین در افراد سبب ایجاد واکنش های آلرژیک گردیده است. دلیل این امر این است که این ترکیب به دسته ای از ترکیبات به نام سولفونامیدها تعلق دارد که می تواند در بعضی از افراد واکنش های آلرژیک ایجاد کند. این واکنش ها می تواند شامل سردرد، مشکلات تنفسی، اسهال و مشکلات پوستی باشد.

سوالات متداول سدیم ساخارین

1- آیا سدیم ساخارین برای بدن مضر است؟

طبق سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) و سازمان غذا و دارو (FDA)  این ترکیب برای مصرف انسان بی خطر می باشد.

2- عوارض جانبی ساخارین سدیم چیست؟

یکی از معایب استفاده از ساخارین این است که مقادیر زیاد ساخارین ممکن است بر تعادل باکتریها در روده انسان تاثیر منفی بگذارد. تغییرات میکروبی در روده ممکن است منجر به دیابت نوع 2، چاقی و در موارد نادر سرطان شود. ادعاهای مرتبط با سرطان مثانه در آزمایشات روی پستانداران در مورد مصرف زياد اين ماده وجود دارد كه مطالعات و تحقيقات زيادی در اين مورد لازم است.

3- تفاوت ساخارین سدیم با آسپارتام چيست؟

هر دوی اين مواد شیرین کننده هستند. تفاوت اصلی بین این دو ماده در این است که آسپارتام دویست برابر شیرین کننده تر از ساخارین است. علاوه بر این، آسپارتام یک غیر ساکارید است، در حالیکه ساخارین یک نوع ساکارید است.

4- نامهای ديگر ساخارین سدیم چيست؟

نامهای ديگر اين ماده ساخارین، سولفامید ارتو بنزوئیک و ارتو سولفو بنزامید است.

5- سدیم ساخارین چند برابر شکر شیرین تر است؟

اين ماده دويست تا هفتصد برابر شیرین تر از شکر معمولی (ساکارز) است و هیچ کالری ندارد.