هیدروکسید سدیم (Sodium hydroxide) پر کاربردترین ترکیب قلیایی در صنعت است که دارای خاصیت خورندگی می باشد. این ترکیب یونی در دمای اتاق به فرم و حالت جامد و به رنگ سفید قابل ملاحظه است. همچنین در حالت مایع نیز به صورت بی رنگ و بی بو دیده می شود. این ترکیب را به عنوان سود پرک و یا سود سوز آور نیز می شناسند. سود پرک دارای قابلیت جذب رطوبت است و بنابراین می تواند انحلال پذیری مناسبی در آب داشته باشد. بر همین اساس این ویژگی ها سبب تقاضای زیاد این محصول در صنایع گوناگون می شود.
هیدروکسید سدیم می تواند به شدت با اسید های قوی و آب واکنش دهد. نکته مهم اینکه اگر در کنار مواد قابل اشتعال یا اشتعال زا باشد می تواند بروز آتش سوزی را سهولت بخشد. سود پرک به دلیل تغییراتی که در ساختار چربی ها ایجاد می کند، می توان از آن به عنوان یک چربی زدا نام برد که در پاک کننده ها بکار می رود. در این مورد می توانید مقاله چربی زدایی با سود پرک را مطالعه کنید. ساخت صابون با استفاده از هیدروکسید سدیم یا سود پرک از سنتی ترین فرآیندهای شیمیایی است. اعراب در قرن 7 هجری این را ابداع کردند و تا به امروز این فرآیند بکار می رود. افرادی که با سود سوز آور در تماس هستند ممکن است دچار آسیب هایی شوند. میزان این آسیب ها به میزان، مدت و فعالیت فرد بستگی دارد. این ترکیب به نوبه خود می تواند چشم ها، پوست و غشای مخاطی مجاری را بسوزاند و سبب ریزش موقت مو شود.
تولید هیدروکسید سدیم
تولید هیدروکسید سدیم (همراه با کلر و هیدروژن) از طریق فرآیند کلرآلکالی انجام می گیرد. این فرآیند شامل الکترولیز محلول آبی کلرید سدیم است. این ترکیب یونی در کاتد تجمع می یابد، جایی که آب به گاز هیدروژن و یون هیدروکسید تبدیل می شود. پس در واقع این ترکیب یونی محصولی جانبی در فرآیند تولید کلر می باشد.
کاربرد هیدروکسید سدیم
کاربرد هیدروکسید سدیم بیشتر در صنایع شوینده است. حدود 56 درصد از هیدروکسید سدیم تولیدی توسط صنعت استفاده می شود و 25 درصد نیز در صنعت کاغذ سازی بکار می شود. هیدروکسید سدیم پایه قوی اصلی مورد استفاده در صنایع شیمیایی است. به صورت فله ای و عمده اغلب به عنوان محلول آبی استفاده می شود؛ زیرا محلول ها ارزان تر و کار با آنها آسان تر است. هیدروکسید سدیم یا سود پرک در صابونها و مواد شوینده بیشترین استفاده را دارد.
سود پرک همچنین به عنوان یک پاک کننده تخلیه برای رفع گرفتگی لوله ها نیز استفاده می شود. برخی از کاربرد های دیگر سود پرک عبارتند از؛ تولید پیل های سوختی، سفید کننده و پاک کننده اجاق گاز، پردازش سنگ معدن آلومینیوم، پوشش اکسید، پردازش پارچه پنبه، داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از لخته شدن خون، داروهای کاهش دهنده کلسترول و آب درمانی. همچنین شما می توانید تلخی زیتون را نیز با سود پرک بگیرید که در این باره بطور کامل در مطلب گرفتن تلخی زیتون در خانه با سود پرک مطالعه کنید.
هیدروکسید سدیم یا سود سوز آور برای تولید ابریشم مصنوعی، محصولات انفجاری، رنگ و فرآورده های نفتی نیز استفاده می شود. همچنین می توان از آن در کارهایی مانند تمیز کاری و پردازش فلز، آبکاری الکتریکی و استخراج الکترولیتی استفاده کرد. همچنین از این ترکیب همراه با فلز روی در آزمایش معروف “Gold Pennies” که سبب تشکیل برنج می شود استفاده می کنند. بعلاوه در حوزه شیمی تجزیه، اغلب محلول های این ترکیب شیمیایی برای اندازه گیری غلظت اسید ها با تیتراسیون استفاده می شود.
از ترکیب هیدروکسید سدیم با کلر مایع، آب ژاول یا وایتکس تولید می شود که آن نیز یکی از تمیز کننده های قوی می باشد. از ترکیب این محصول شیمیایی با اسید ها به جهت کنترل میزان اسیدیته و pH آب استفاده می کنند. گاهی نیز در صنایع کودی و فروش کود های شیمیایی کاربرد های مفیدی از این ترکیب دیده شده است. برای اطلاع دقیق تر از کاربردهای این ترکیب، مقاله چهار کاربرد هیدروکسید سدیم را بخوانید.
معدوم کردن اجساد با هیدروکسید سدیم
در گذشته برای معدوم کردن اجساد حیوانات در مزرعه ها از هیدروکسید سیدم استفاده می شد. این فرآیند شامل قرار دادن لاشه در یک محفظه مهر و موم شده است، که سپس لاشه را در مخلوطی از هیدروکسید و آب قرار می دهند که پیوندهای شیمیایی را می شکند و بدن را دست نخورده نگه می دارد. این در نهایت بدن را به مایع قهوه مانند تبدیل می کند و تنها جامد باقی مانده، استخوان است که می تواند با کمترین فشار له و پودر شود. همچنین قابل ذکر است که هیدروکسید سدیم اغلب در فرآیند تجزیه کشتارهای جاده ای که توسط پیمانکاران دفع حیوانات در محل های دفن زباله ریخته می شود استفاده می شود.
شباهت هیدروکسید سدیم و هیدروکسید پتاسیم
شباهت هیدروکسید سدیم و هیدروکسید پتاسیم حتی در کاربرد های آنها در صنایع قابل مشاهده است. این دو ترکیب باز هایی بسیار خورنده و قوی هستند. بنابراین با آزاد سازی گرما در برابر آب واکنش نشان می دهند و این واکنش بسیار گرمازا می باشد. شباهت های شیمیایی آنها به یک شباهت فیزیکی نیز منجر می شود که آن هم ظاهر مشابه می باشد.
نکات ایمنی در مورد هیدروکسید سدیم
رعایت نکات ایمنی در مورد هیدروکسید سدیم لازم است؛ جزا که این ترکیبیک ماده بالقوه خطرناک است. سود پرک را باید در مکانی خشک و خنک نگهداری کرد. همچنین این محصول را در ظروف مقاوم به هوا ذخیره می کنند؛ زیرا که جذب کربن دی اکسید آن بسیار بالاست. اثرات مضر هیدروکسید سدیم به عوامل مختلفی از جمله غلظت آن، مدت زمان قرارگیری در معرض آن و اینکه آیا آن لمس شده و یا استنشاق شده بستگی دارد.
تماس با غلظت های بسیار بالای سود سوز آور می تواند باعث سوختگی شدید چشم ها، پوست، سیستم گوارشی و یا ریه ها شود و در نتیجه آسیب دائمی یا مرگ را ایجاد کند. تماس طولانی یا مکرر با پوست ممکن است باعث درماتیت شود. استنشاق مکرر بخارات این ترکیب شیمیایی نیز می تواند منجر به آسیب دائمی به ریه شود. خوردن و یا نوشیدن هیدروکسید سدیم می تواند باعث سوختگی شدید و استفراغ فوری، حالت تهوع، اسهال یا درد قفسه سینه و معده و همچنین مشکلات مربوط به بلع شود. موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا یا NIOSH توصیه می کند که کارفرمایان از سلسله مراتب کنترل ها برای جلوگیری از آسیب کارگران خود استفاده کنند.
خرید و فروش هیدروکسید سدیم
فروش هیدروکسید سدیم تولید ایران و یا چین در کیسه های 25 کیلوگرمی توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات صورت می پذیرد. شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی دارد تا سود پرک را با خلوص 99 درصد به متقاضیان ارائه دهد. همچنین شما می توانید علاوه بر اسعلام قیمت و خرید سود پرک، نسبت به خرید مواد شیمیایی دیگر اقدام کنید. برای خرید انواع مواد شیمیایی با کارشناسان فروش شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات در تماس باشید.
سوالات متداول هیدروکسید سدیم
1- هیدروکسید سدیم از نظر ظاهری چگونه معرفی می شود و چه ویژگی دارد؟
ترکیب شیمیایی هیدروکسید سدیم به صورت ورقه های نازک سفید رنگی است که می تواند به خوبی رطوبت را به خود جذب کند. این ماده همچنین به خوبی می تواند در آب حل شود.
2- هیدروکسید سدیم در چه صنایعی مورد استفاده قرار می گیرد؟
این ماده شیمیایی در حوزه های مختلفی قابل استفاده است. به عنوان مثال این ماده را می توان در خنثی کردن اسید، ساخت صابون و دیگر شوینده ها، کاغذسازی، نفت و گاز، صنایع داروسازی، فراوری و باز تولید آلومینیوم و غیره بکار برد.
3- آیا هیدروکسید سدیم یا سود پرک در مواد غذایی نیز یافت می شود؟
هیدروکسید سدیم خاصیت قلیایی داشته و در آب قدرت حل شوندگی دارد. از همین رو، این ماده می تواند در مواد غذایی نیز یافت شود. این موضوع به خاطر حالت یونهای سدیم و هیدروکسید حل شده در آب می باشد.
4- نحوه نگهداری هیدروکسید سدیم چگونه است؟
به خاطر داشته باشید، هیدروکسید سدیم را داخل ظروف شیشه ای بسته بندی نکنید. این محلول به دلیل خواص قلیایی می تواند به سیلیس شیشه واکنش نشان بدهد. بهترین ظرف برای نگهداری آن ظروف پلاستیکی است.
5- هیدروکسید سدیم در بازار با چه فرم ظاهری عرضه می شود؟
ترکیب شیمیایی سدیم در بازارهای داخلی بیشتر به صورت جامد و به شکل پرک یا فلس یا به شکل قالب در اختیار متقاضیان قرار می گیرد. این ماده در ایران تحت عنوان چنته یک نوع بازکننده لوله فاضلاب نیز به شمار می رود.