مونو اتانول آمین (MEA) یا اتانول آمین، یک آمین اولیه و قوی ترین آمین در بین سایرین است. اتانول آمین ها گروهی از الکل های آمینه را تشکیل می دهند. مشتقات این ترکیب در طبیعت به وفور یافت می شود. یک دسته از آنتی هیستامین ها به عنوان اتانول آمین ها شناخته می شوند که شامل کاربینوکسامین، کلماستین، دیمن هیدرینات، کلرو فنوکسامین، دیفن هیدرامین و داکسی الامین هستند.
مونو اتانول آمین یک ترکیب پایدار و محلول در آب است و در غیاب سایر مواد شیمیایی، در دمای حداکثر تا نقطه جوش معمولی هیچ گونه تخریب یا تجزیه ای در آن ایجاد نمی گردد. از این ماده به عنوان اسکرابر، سورفکتانت و ماده اولیه برای انجام فرآیند های شیمیایی بسیاری بهره می برند. این ماده با هیدروژن سولفید و CO2 نیز واکنش می دهد.
تولید مونو اتانول آمین
برای تولید مونو اتانول آمین، باید دو ترکیب شیمیایی آمونیاک و اتیلن دی اکسید را در مجاورت یکدیگر قرار داد تا با یکدیگر واکنش دهند. مونو اتانول آمین و تری اتانول آمین و دی اتانول آمین محصولات حاصل از این واکنش شیمیایی می باشند. با استوکیومتری می توان مقدار هر کدام از این آمین ها را کنترل و تنظیم کرد. این فرآیند شیمیایی جز واکنش های به شدت گرماده محسوب می شود که در انجام این واکنش دما به شدت بالا می رود و ممکن است به نقطه اشتعال نیز برسد. بر همین اساس این واکنش شیمیایی باید در محیطی مجهز و ایمن انجام پذیرد.
کاربرد مونو اتانول آمین
مونو اتانول آمین از جمله ترکیباتی است که در صنایع گوناگون از آن بهره برداری می شود. از جمله در داروسازی، نیروگاه ها، محصولات آرایشی و بهداشتی، سورفکتانت و نیز تصفیه گاز کاربرد دارد. در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت.
داروسازی
در فرمولاسیون های دارویی، از مونو اتانول آمین در درجه اول برای ایجاد بافر یا تهیه امولسیون بهره می برند. از گرید دارویی آن می توان به عنوان تنظیم کننده pH در محصولات آرایشی استفاده کرد. این ماده اسکلروزان کننده تزریقی به عنوان گزینه درمانی بواسیر های علامت دار است.
نیروگاه ها
اتانول آمین اغلب برای قلیایی سازی آب در چرخه های بخار نیروگاه ها از جمله نیروگاه های هسته ای با راکتورهای آب تحت فشار استفاده می شود. این قلیایی سازی برای کنترل خوردگی اجزای فلزی انجام می گیرد. ETA به این دلیل انتخاب می شود، که به دلیل نوسانات آن در مولد های بخار یا دیگ های بخار و شکاف جمع نمی شود، بلکه در کل چرخه بخار نسبتاً یکنواخت توزیع می گردد. در چنین کاربردی، ETA یکی از عناصر اصلی به اصطلاح تصفیه کامل فرار آب می باشد.
سورفکتانت
این ترکیب به عنوان ماده اولیه تولید سورفکتانت ها بکار می رود که در تولید مواد شوینده، صابون های مایع، شامپو ها و فوم ها، مواد شیمیایی چرم و نساجی و امولسیفایر های آنیونی کاربرد دارد. همچنین در تولید روغن های حفاری تا تولید صابون های دارویی و مواد بهداشتی با کیفیت از آن بهره می برند.
تصفیه گاز
مونو اتانول آمین در واکنش با اسید ها نمک نمک می کند. در واکنش با اسید های ضعیف همانند CO2 و H2S، نمک های غیر پایدار در محلول های آبی تشکیل می شوند. این نحوه عملکرد اساس استفاده از این ماده برای حذف گاز های CO2 و H2S و از گاز طبیعی، گاز پالایش و گاز سنتز است.
سیالات فلزکاری
از این محصول برای خنثی کردن اجزای اسیدی در روان کننده ها، جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی و همچنین در مهارکننده های اختصاصی خوردگی، استفاده می کنند.
محصولات آرایشی و بهداشتی
این مواد می توانند به عنوان امولسیفایر موجب کاهش کشش سطحی و مخلوط نمودن مواد محلول در آب و مواد محلول در روغن با یکدیگر شوند. تنظیم pH نیز با این مواد امکان پذیر خواهد بود. قابلیت تنظیم کنندگی pH آمین ها به دلیل دهندگی الکترون در محیط قلیایی و خاصیت گیرندگی الکترون در محیط اسیدی می باشد. گاهی به عنوان مواد نگهدارنده عمل می کند و نقشی به عنوان سورفکتانت ندارند.
سوالات متداول مونو اتانول آمین
1- مونو اتانول آمین چیست؟
ابن ماده با فرمول شیمیایی NH2CH2CH2OH یک باز ضعیف است. اين ماده ترکیبی شیمیایی آلی بی رنگ و مایع چسبناک است که به نام اتانول آمین نیز شناخته می شود. کاربرد اصلی آن در تولید شوینده ها، امولسیفایرها، پولیش ها، صنایع آرایشی و بهداشتی، داروها، بازدارنده های خوردگی، در صنعت گاز و واسطه های شیمیایی است.
2- آیا مونو اتانول آمین بی خطر است؟
اتانول آمین ماده شیمیایی خورنده است و تماس با آن می تواند پوست و چشم را به شدت تحریک كند و در آسیب احتمالی چشم را بسوزاند. تنفس اين ماده می تواند بینی، گلو و ریه ها را تحریک کند و باعث سرفه، خس خس سینه و یا تنگی نفس شود.
3- كاربردهای مونو اتانول آمین در صنایع آرایشی و بهداشتی چيست؟
اين ماده در صنایع آرایشی و بهداشتی در تهیه صابون و بسیار از رنگهای موی به اصطلاح “بدون آمونیاک” برای افزایش باز شدن پوسته های مو كاربرد دارد.
4- نامهای دیگر مونو اتانول آمین چیست؟
نامهای دیگر اين ماده، آمینو-2-هیدروکسی اتان، 2-آمینو-1-اتانول، 2-آمینو اتانول، 2-هیدروکسی اتان امین، 2-هیدروکسی اتیل آمین، آمینو اتانول، بتا آمینو اتانول الکل، بتا آمینو اتیل، بتا هیدروکسی متیل آمین، اتانول آمین، اتیلولامین و گلیسینول است.
5- كاربردهای صنعتی مونو اتانول آمین چیست؟
اين ماده در صنایع شوینده برای تولید پاک کننده استفاده می شود. در صنعت رنگ از آن برای توليد مواد اولیه برای ساخت جوهر و رنگ كاربرد دارد. بعلاوه در صنایع شیمیایی در تهیه کاتالیزورهای رزینهای مصنوعی، نرم کننده ها، بازدارنده های خوردگی، محصولات دارویی و شتاب دهنده های ولکانیزاسیون استفاده می شود. در صنعت گاز برای کاهش اسیدیته گازهای خاص استفاده می شود. همچنين برای تولید دی اکسید کربن خالص از آن بهره می برند