متیلن کلراید یا دی کلرومتان (Dichloromethane) مایعی فرار و بی رنگ با بویی شیرین است که به حلالیت بالا شهرت دارد. چگالی بخار این ترکیب حدود سه برابر هوا است. این ماده حلالی قطبی است ولی با آب مخلوط نمی شود. در اکثر حلال های آلی مانند اتانول، اتر، فنول ها، آلدئیدها و کتون ها محلول می باشد.
این ترکیب می تواند در جو با میزان اکسیژن زیاد یا در صورت وجود اکسیژن مایع، نیترات، پتاسیم یا سدیم، مخلوطی انفجاری را ایجاد کند. این ماده طبق مقررات بین المللی منبع دود یا ماده مضر برای لایه اوزون محسوب نمی شود؛ زیرا طبق مصوبات سازمان انرژی آمریکا، زمان عمر این ترکیب بسیار کوتاه است. به طوری که این ترکیب پیش از رسیدن به لایه اوزون تجزیه می شود.
این ماده حلال ایده آلی برای انواع فرآیندهای صنعتی است. همچنین این محصول در فرآیندهای مختلف و در صنایع بسیاری مانند داروسازی، تولید مواد رنگ زدا، تمیز کردن فلزات، چسب، تولید فوم پلی یورتان، تولید رزین پلی کربنات و توزیع و فرمولاسیون حلال کاربرد دارد. منابع طبیعی این حلال شامل منابع اقیانوسی، ماکروجلبک ها و آتشفشان ها هستند. با این حال بیشتر متیلن کلراید حاضر در محیط زیست نتیجه نشرهای صنعتی است. این ترکیب دارای ویژگی ها و خواص منحصر به فرد است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- نفوذ آسان به سطوح و حذف رنگ های اضافی سطح
- حلالیت بالا و اشتعال پذیری کم
- مقرون به صرفه بودن
تولید متیلن کلراید
اولین بار این ترکیب توسط شیمیدان فرانسوی هنری ویکتور رگنا تولید شد. وی کلر و متیلن کلراید را با هم ترکیب و سپس در معرض نور خورشید قرار داد. بدین صورت گاز متیلن کشف شد. متیلن کلراید، به صورت طبیعی و مصنوعی تولید می شود. روش مصنوعی، روشی معمول برای تولید دی کلرومتان، کلرزنی متیلن بی کلراید است. دی کلرومتان از واکنش کلرومتان یا متان با گاز کلر در دمای 400 الی 500 درجه سانتیگراد تولید می شود.
کاربرد متیلن کلراید
متیلن کلراید کاربرد های متنوع در صنایع دارد. این محصول به طور گسترده در مصارف خانگی، داروسازی، اسباب بازی و وسایل ورزشی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در صنایع غذایی و آشامیدنی به منظور تولید ادویه جات، عصاره مالت و گیاه رازک، جداسازی روغن از دانه های روغنی، طعم دهنده قهوه، استخراج کافئین از قهوه و چای و نیز به عنوان ضدعفونی کننده در برخی از محصولات کشاورزی کاربرد دارد.
این محصول کاربرد های زیادی در صنایع شوینده، در رنگ و رزین به عنوان حلال در پاک کردن، به عنوان حلال یا ماده کمکی در فرآیند های موجود در صنایع شیمیایی، اسپری رنگ یا اسپری حشره کش، تولید فیلم استات و الیاف مصنوعی دارد.
نکات ایمنی در مورد متیلن کلراید
متیلن کلراید نسبت به سایر هیدروکربن های هالوژنه از سمیت کمتری برخوردار است. با این وجود، این ترکیب بالقوه یک ماده سرطان زا است. مواجهه کوتاه مدت با غلظت های بالای این ماده، ممکن است منجر به سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و سردرد شود. قرار گیری مداوم نیز موجب تحریک چشم و دستگاه تنفسی می شود. مواجهه پوستی با آن موجب تحریک یا سوختگی شیمیایی خواهد شد. همچنین در شرایط حاد، مواجهه با این ترکیب می تواند کشنده باشد.
سوالات متداول متیلن کلراید
1- نامهای ديگر متيلن كلرايد چيست؟
نامهای ديگر اين ماده، دی کلرومتان، متیلن بی کلراید، گاز متیلن کلرید، متیلن دی کلراید، سولمتین، نارکوتیل، سولاستین و دی کلو است.
2- دی کلرومتان چيست؟
اين ماده ترکیب هالوژن آلی با فرمول مولکولی CH2Cl2 است. دی کلرومتان مایعی بی رنگ با بوی مشخص کلروفرم است. این ماده مایعی غیر قابل اشتعال است. بعلاوه این ماده با بیشتر در حلالهای آلی قابل حل است اما در آب به مقدار خيلی کم حل می شود.
3- روش تولید متیلن کلراید به چه صورت است؟
در توليد متیلن کلراید ابتدا هیدروژن کلرید و متانول برای تشکیل متیل کلرید تركيب مي شوند. سپس متیل کلرید را با کلر واکنش می دهند تا دی کلرومتان با محصولات جانبی کلروفرم و کربن تترا کلرید توليد شود.
4- کاربرد دی کلرومتان چيست؟
اين ماده در پاک کننده های رنگ، در ساخت پلاستیک پلی کربنات، در ساخت مواد شیمیایی حشره کش و علف کش، به عنوان حلال در تولید محصولات دارویی، به عنوان حامل حلال و غيره كاربرد دارد.
5- آیا دی کلرومتان برای انسان مضر است؟
سطوح بالای استنشاق دی کلرومتان می تواند منجر به سردرد، سردرگمی ذهنی، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه و خستگی شود. اگر برای مدت طولانی اين ماده روی پوست باقی بماند، ممکن است باعث قرمزی و سوزش پوست شود. این ماده برای چشم و مجاری تنفسی تحریک کننده است. در صورت بلعیده شدن ممکن است باعث استفراغ شود و نهايتا به پنومونیت آسپیراسیون منجر شود. این ماده ممکن است بر سیستم عصبی مرکزی، خون، کبد، قلب و ریه ها تاثیر بگذارد.