مونو اتیلن گلایکول (MEG) ساده ترین ترکیب از گلایکول ها است که با نام های 1 و 2- اتان دی اُل، اتیلن الکل،1 و 2- دی هیدروکسی اتان و اسید هیدروکربنوس نیز شناخته می شود. این ترکیب شیمیایی آلی به شکل مایع است. اگرچه این ترکیب در میان خانواده گلایکول ها بسیار ساده است اما اهمیت و کاربرد های فراوانی در صنایع مختلف دارد. از این محصول برای تولید فرآورده های متنوع در صنایع بهره می برند. این ترکیب علیرغم ویسکوزیته قابل توجه و بوی شیرینی که دارد، بسیار سمی می باشد. محصولات ضد یخ خودرو ها که در بازار موجود هستند، با استفاده از این ترکیب آلی تولید می شوند.
تولید مونو اتیلن گلایکول
برای تولید این ترکیب، مواد اولیه اتیلن در صنعت به مصرف می رسد. در این فرآیند ها، ترکیب حدواسط اتیلن اکساید تشکیل می شود که در نهایت با آب واکنش داده و 1 و 2- اتان دی اُل حاصل می شود. این واکنش ها در حضور یک کاتالیزور یا تحت شرایط قلیایی یا اسیدی رخ می دهند. محصول نهایی مونو اتیلن گلایکول است که با حداکثر درصد خلوص 90 درصد تولید می شود.
کاربرد مونو اتیلن گلایکول
مونو اتیلن گلایکول که در دسته بندی حلال ها قرار دارد، دارای کاربرد های فراوانی است. در ادامه به اختصار به برخی از کاربرد های مهم این محصول خواهیم پرداخت.
- ماده اولیه برای تهیه پلیمر هایی مانند پلی استر و پلی اتیلن ترفتالات
- فرمولاسیون ضد یخ در خودرو ها
- خنک کننده و تسهیل کننده انتقال حرارت در سیستم های تهویه مطبوع
- جلوگیری کننده از انجماد آب در داخل چیلرها و تجهیزات خنک کننده در صنایع
- یک ترکیب آب زدا برای حذف مولکول های آب از گاز طبیعی
- سنتز برخی از ترکیبات آلی کربونیل دار
- صنایع لاستیک سازی
- استفاده در صنایع تولید انواع رزین های پلیمری
نکات ایمنی در مورد مونو اتیلن گلایکول
طبق اطلاعات مندرج در برگه ایمنی و ملاحظات شیمیایی مونو اتیلن گلایکول توجه به مواردی که شرح خواهیم داد، اهمیت دارد. این محصول دارای بخارات به شدت سمی است که تنفس بخارات آن موجب مسمومیت می شود. با توجه به نقطه اشتعال این ترکیب، هرگز بسته های حاوی این ماده در مجاورت گرما یا منابع تولید جرقه و آتش نگهداری نشود. بشکه های دارای این ترکیب باید دور از ظروف و مخازن حاوی اسید ها یا سایر ترکیبات شیمیایی فعال نظیر قلیا ها و اکسید کننده ها نگهداری شوند. همچنین محل انبار این محصول باید از تهویه قوی و مناسب برخوردار باشد.
کلیه افرادی که با آن سروکار دارند باید لباس کار مخصوص، عینک، ماسک و دستکش داشته باشند. ظروف مخصوص نگهداری این محصول باید دارای برچسب اطلاعات ایمنی باشد و درب آنها محکم بسته شود. تماس طولانی با این ترکیب اثرات بسیار مخربی بر کلیه و کبد و سیستم عصبی افراد می گذارد. همچنین این ماده می تواند پوست، چشم و سیستم تنفسی را بسیار تحریک کند.
سوالات متداول مونو اتیلن گلایکول
1- نامهای ديگر مونو اتیلن گلایکول چيست؟
نامهای ديگر اين ماده 1-2 اتاندیول، اتیلن الکل، اسید هیدروکربنوس، اسید هیپودی کربن، 1-2 دی هیدروکسی اتان و حلال گلیکول است.
2- مونو اتیلن گلیکول (MEG) چيست؟
مونو اتیلن گلیکول (MEG) مایعی بی بو، بی رنگ، شفاف و ویسکوز با طعم شیرین است که از واکنش آب و اکسید اتیلن تولید می شود. اين ماده با آب، الکلها و بسیاری از ترکیبات آلی قابل اختلاط است و دارای فرمول شیمیایی C2H6O2 است.
3- كاربردهای MEG كدام است؟
از كاربردهای مونو اتیلن گلیکول می توان ضد یخ در موتور خودرو در زمستان، خنک کننده صنعتی برای کمپرسورهای گاز، سیستم های گرمایش، تهویه مطبوع و پیستهای اسکیت روی یخ، در محصولاتی نظير الیاف پلی استر برای لباس، اثاثه یا لوازم داخلی، فرش و بالش، در فایبرگلاس در محصولاتی مانند جت اسکی، وان حمام، و توپ بولینگ و غيره اشاره كرد.
4- آيا مونو اتیلن گلیکول مشكلات زيست محيطی ايجاد می كند؟
مونو اتیلن گلیکول به عنوان یک آلاینده پایدار در محیط در نظر گرفته نمی شود. اما اگر اتیلن گلیکول در آبهای سطحی یا زیرزمینی نشت و يا منتشر شود، با آب قابل اختلاط است. حذف اتیلن گلیکول از آبهای سطحی، از طريق تجزیه زیستی است. اتیلن گلیکول را می توان در هر دو شرایط هوازی و بی هوازی در آب و خاک تجزیه زیستی کرد. با این وجود اطلاعاتی در مورد ترکیب شیمیایی مواد تخریب شده در طبيعت از اين ماده وجود ندارد. البته به نظر می رسد پتانسیل کمی به تجمع زیستی در موجودات آبزی تحت تأثیر انتشار این ماده شیمیایی وجود داشته باشد.
5- روشهای توليد مونو اتیلن گلیکول كدام است؟
اتیلن گلیکول با روشهای اتیلن، اکسید اتیلن و استرهای اگزالیک تولید می شود. روش توليد با هیدروکسیلاسیون اتیلن، در حضور محلول قلیایی رقیق سرد پرمنگنات پتاسیم توليد می شود. توليد با اکسید اتیلن در حضور اسید یا باز رقیق در دمای بالا، اتیلن گلیکول هیدرولیز می شود. روش سوم با حضور استرهای اگزالیک در کاهش با سدیم توليد می شود.