ایزوبوتانول (Isobutanol) یک الکل اولیه و آلکیل الکل است که چهار کربن دارد. الکل تک عاملی است که اکسیژن در گروه الکلی آن، یک جایگاه فعال برای انجام بسیاری از واکنش های شیمیایی را فراهم می کند. این ترکیب آلی در حالت طبیعی به صورت مایع بی رنگ با بوی قوی می باشد که اشتعال پذیر است. انحلال پذیری آن در آب کم است. در بسیاری از حلال های آلی مانند استون یا اتانول، هیدروکربن‌های آروماتیک و آلیفاتیک، الکل، کتون، آلدهید، اترها، گلایکول ها حل می شود. ایزوبوتیل الکل حاصل فرایند تخمیر ایزوبوتانول است. این ماده در بسیاری از میوه ها، سبزیجات و سایر محصولات غذایی حضور دارد و یک افزودنی غذایی قابل قبول است.
تولید ایزوبوتانول
ایزوبوتانول امروزه از سوخت های فسیلی حاصل می شود که به طور صنعتی این فرآیند به دو روش انجام، هیدروفرمیلاسیون رایج تر است و مخلوطی از ایزوبوتیرآلدهید ها ایجاد می کند. این واکنش توسط تجمع کبالت یا رودیم کاتالیز می شود. آلدهیدهای حاصل به الکل ها هیدروژن می چسبند و سپس از هم جدا می شوند. روش دیگر به صورت کربونیلاسیون پروپیلن انجام می شود. در کربونیلاسیون، همان محصولات به دست می آیند، اما هیدروژناسیون با واکنش تغییر آب و گاز انجام می شود.
کاربرد ایزوبوتانول
بخش عمده ای از ایزوبوتانول در صنعت صرف تولید مشتقات آن می شود که به عنوان حلال شیمیایی در صنعت تولید پوشش کاربرد دارند. استفاده از این ترکیب در پوشش های خاص از تغییر رنگ آنها هنگام خشک شدن تحت شرایط رطوبت محیط جلوگیری می کند. در صنایع شیمیایی، صنعت رنگ و رزین و تولید انواع حلال ها کاربردهای زیادی دارد. ایزوبوتانول و مشتقات آن به طور وسیعی به عنوان ماده رقیق کننده پولیش های نیترات سلولز استفاده شده و باعث کاهش ویسکوزیته و افزایش براقیت آنها شده و از تغییر رنگ آنها جلوگیری می کند.
ایزوبوتانول به دلیل ویژگی هایی از جمله انرژی نسبتاً زیاد، اشتعال پذیری، جذب رطوبت پایین، عدد اکتان بالا و سازگاری با بنزین در صنایع مورد قرار می گیرد. این محصول جزئی از سوخت های زیستی نیز به شمار می رود. همچنین از آن عنوان حلال در تولید جوهرهای رنگ آمیزی استخراج کننده برای دستیابی به برخی از مواد دارویی و ترکیبات طبیعی شامل آنتی بیوتیک ها، هورمون ها، ویتامین ها، آلکالوئیدها و کامفورها، افزودنی به موتورهای احتراقی گازوئیلی برای ایجاد جرقه و اشتعال استفاده می شود.
نگهداری از ایزوبوتانول
خرید و فروش ایزوبوتانول در بسته بندی هایی به صورت بشکه یا گالن انجام می گیرد. مخازن و بشکه های حاوی ایزوبوتانول را باید با درب بسته و در انبارهای خشک و خنک و به دور از هر گونه منبع حرارتی، جرقه یا گرما نگهداری نمود. تمام بشکه ها و مخازن باید دارای برچسب اطلاعات شیمیایی از این ماده باشند.
نکات ایمنی در مورد ایزوبوتانول
ایزوبوتانول یکی از ترکیباتی است که بیشترین سمیت را در بین بوتانول ها دارد. بطوریکه دولت کانادا ممنوعیت استفاده از این ماده در مواد آرایشی را اعلام کرد. ترکیبی به شدت تحریک کننده که اگر با پوست تماس پیدا کند موجب تحریک شدید آن خواهد شد. چنانچه به صورت تصادفی با چشم افراد تماس داشته باشد، آسیب های جدی به آن محل وارد می کند. تحریکات سیستم تنفسی و کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، گیجی و خواب آلودگی نیز در مواجه با آن رویت می شود. به این ترتیب، تمام افرادی که با این حلال سروکار دارند باید نکات کار با مواد شیمیایی را رعایت کنند. همچنین باید از لباس کار، دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده نمایند.
سوالات متداول ایزوبوتانول
1- ایزوبوتانول چه كاربردهايی دارد؟
اين ماده براي تولید آنتی اکسیدانها، منسوجات، به عنوان یک واسطه در سنتز شیمیایی، بعنوان ماده اولیه برای پوشش رزین ها، به عنوان حلال استخراج و فرآوری در مواد شیمیایی و صنایع دارویی، بازدارنده های ضد خوردگی و ضد سایش در روغن موتور و لاستیک مصنوعی استفاده می شود. همچنین می توان از آن به عنوان افزودنی سوخت برای بهبود کیفیت سوخت استفاده کرد.
2- نامهای ديگر ایزوبوتانول چيست؟
نامهای ديگر اين ماده 2-متیل پروپان-1-ال، ایزوبوتیل الکل، 2-متیل-1-پروپانول، 2- متیل پروپیل الکل و ایزوپروپیل کاربینول است.
3- ایزوبوتانول چيست؟
اين ماده، مایع بی رنگ و قابل اشتعال با بوی مشخص است. حالت چسبناک دارد و تبخیر آن آهسته صورت می گيرد. فرمول مولکولی آن C4H10O است.
4- آیا از ایزوبوتانول به عنوان سوخت می توان استفاده كرد؟
اين ماده به عنوان سوخت زیستی نسلهای بعدی در نظر گرفته شده است. اين ماده مزایای زیادی نسبت به اتانول به عنوان سوخت دارد. ایزوبوتانول با رطوبت سنجی کمتر، فراریت کمتر و چگالی انرژی بالاتر می تواند جايگزين اتانول كرد.
5- ایزوبوتانول چند کربن دارد؟
ایزوبوتیل الکل یک زنجیره سه کربنه است که گروه OH روی کربن و انتهای آن قرار دارد و یک گروه متیل در کربن میانی قرار دارد.