سود مایع همان سدیم هیدروکسید می باشد که از طریق هیدرولیز کلرید سدیم در آب تولید می گردد. سدیم هیدروکسید در حالت جامد (خالص) اغلب به فرمهای گرانولی و پرک تولید می شود و در بازار به فراوانی در دسترس است. کاستیک سودای مایع و سود سوزآور مایع از دیگر نامهای رایج سود مایع هستند. سدیم هیدروکسید مایع بی رنگ و بدون بو است و می تواند به شدت با اسیدهای قوی و با آب واکنش نشان دهد. برای تولید این محصول به طور کلی از دو روش استفاده می شود: تولید سود مایع با روش دیافراگم و تولید سود مایع با روش ممبران.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
بسته بندی صنعتی سود مایع در گالنهایی با حجمهای متفاوت (5 لیتری، 20 لیتری و …) صورت میگیرد. به هر حال امروزه NaOH یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی است که به فرمهای مختلف در صنایع تولیدی زیادی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از صنایعی که به شدت از سود مایع استفاده می کند و به آن کاملا وابسته است صنعت تولید انواع شوینده ها می باشد. ما در ادامه کاربرد و نقش سود مایع در صنایع شوینده را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
کاربرد سود مایع در صنایع شوینده
کاربرد سود مایع در صنایع شوینده گسترده و متنوع است. دترجنتها را می توان پرکاربردترین عوامل شوینده در دنیای امروز ما دانست که انواع بسیار متنوعی دارند و به حالت مایع و پودری در دسترس هستند. بسیاری از انواع دترجنتها و صابونها بر پایه سدیم هیدروکسید فرموله می شوند. محققین نشان داده اند که سدیم هیدروکسید علاوه بر چربیها در حذف پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک بسیار موثر است. به همین دلیل برای غیرفعال کردن و کشتن میکروبها و عوامل بیماریزا (مانند ویروسها، باکتریها، مخمرها و قارچها) نیز بکار می رود. برخی از مزایای استفاده از سدیم هیدروکسید در محصولات صنایع شوینده و بهداشتی عبارتند از: کارایی بالا، هزینه تمام شده پایین، سهولت در استفاده، حذف راحت از محیط و ایمن بودن محصول نهایی.
سود مایع در تولید صابون جامد
می توان گفت سدیم هیدروکسید ستون فقرات تولید انواع صابونهای صنعتی و خانگی را تشکیل می دهد. تفاوتی نمی کند که چه نوع صابونی استفاده می کنید، صابون گیاهی، صابون طبی، صابون حمام، انواع صابونهای مراقبت از پوست و … همگی برای تولید نیاز به سدیم هیدروکسید دارند. در این حالت فرآیند صابونی شدن با کمک یک قلیا که در اینجا سدیم هیدروکسید است صورت می گیرد. در واقع بعد از تولید و خالص سازی سدیم هیدروکسید صنعت صابون سازی وارد فاز صنعتی و انقلابی خود شد.
استفاده از سود مایع در تولید شامپوها
سود مایع همچنین در تولید بسیاری از شامپوها و محصولات مراقبت از مو استفاده می گردد. تولید کنندگان این محصولات از سود مایع برای حداقل سه هدف استفاده می کنند: تنظیم pH شامپو تا به موها آسیب نزند، برای ساخت دیگر ترکیبات موجود در شامپو (مانند سدیم لوریل سولفات) و به عنوان یک عامل که می تواند در صاف کردن موها نقش موثری داشته باشد.
استفاده در CIP و شویندهای صنعتی
CIP یا شستشو در محل روشی است که صنایع بزرگ برای تمیز کردن دستگاهها، لوله ها و … که در فرآیند تولید جرم برمیدارند استفاده می کنند. یکی از موادی که در CIP بسیار استفاده می شود و واقعا کاربردی میباشد سود مایع بصورت ترکیبی با سایر مواد است. شوینده های صنعتی هم برای شستشو و هم به عنوان ضد عفونی کننده در محیطهای عمومی مانند بیمارستانها و رستورانها استفاده می گردند. شوینده های صنعتی قلیایی غالبا حاوی سود مایع به همراه مواد ضد خوردگی هستند. در این حالت سود مایع می تواند انواع لکه های چربی و روغنی و همچنین رسوبات پروتئینی را در سطوح مختلف حل کند. بعلاوه برای تمیز کردن لوله های تخلیه زباله، لوله زیر سینک و … در اماکن عمومی نیز استفاده می شود.
نقش سود مایع در تولید پودر لباسشویی
در تولید پودرهایی که برای شستشوی البسه استفاده می شوند (هم پودر دستی و هم پودر ماشین لباسشویی) سدیم هیدروکسید یکی از ترکیبات اصلی است. هیدروکسید سدیم برای تنظیم pH در پودرهای شوینده استفاده می شود. چون اساس عملکرد برخی از این مواد شوینده آنزیمهای موجود در آن است که برای فعالیت نیاز به محدوده pH خاص و ثابتی دارند. برخی تولیدکنندگان نیز با استفاده از سود مایع pH انواعی از شوینده ها را بالاتر از حد معمول می برند تا بتوانند بسیاری از لکه های سرسخت اسیدی مانند لکه گوجه فرنگی و بیشتر چاشنیها را از البسه پاک نمایند.
سوالات متداول سود مایع در صنایع شوینده
1- آیا می توان از سود مایع خالص برای پاک کردن در خانه استفاده کرد؟
هر چند سود مایع در صنایع شوینده به عنوان یکی از مواد افزودنی بکار می رود اما خود این ماده به تنهایی نیز می تواند برای بسیاری از سطوح و لوازمی که لکه های اسیدی و چرب دارند (سینک، کاشی، توالت و …) استفاده شود. فقط باید نکات ایمنی را هنگام استفاده از سود مایع رعایت نمایید.
2- سود مایع در چه صنایعی مورد استفاده قرار می گیرد؟
جدا از استفاده سود مایع در صنایع شوینده این ماده در صنایع غذایی، صنعت کاغذ سازی، سیستمهای تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب، تولید ریون (الیاف مصنوعی)، تولید مواد انفجاری، صنعت رنگ سازی، صنایع آرایشی بهداشتی و … استفاده میگردد.
3- pH سود مایع چقدر است؟
سدیم هیدروکسید یک باز قوی است و در حالت محلول با آب pH بالایی را ایجاد می کند. برای مثال محلول کاستیک سودا 50% دارای pH 14 بوده و یکی از قوی ترین پایه های این محصول می باشد. در این حالت بسیار خورنده و خطرناک است و هنگام رقیق شدن، گرما ایجاد می کند.
4- آیا محصولات آرایشی بهداشتی و شوینده های حاوی سود مایع ایمن هستند؟
کارشناسان به طور کلی سدیم هیدروکسید را در محصولات زیبایی و مراقبت از پوست بی خطر می دانند، زیرا این ماده در مقادیر کم و در غلظتهای پایین بکار می رود. اما در مورد شویندها با توجه با کاربردی که برای آن ساخته شده اند و غلظتی که دارند متفاوت است. در این موارد چگونگی استفاده روی محصول درج میگردد.
5- آیا تماس با سود مایع خطرناک است؟
تماس با غلظتهای بسیار بالای هیدروکسید سدیم می تواند باعث سوختگی شدید چشمها، پوست، سیستم گوارشی یا ریه ها شود. تماس طولانی یا مکرر با پوست ممکن است باعث بیماریهای پوستی مانند درماتیت (حساسیت و التهاب طولانی مدت) شود.
