سدیم لوریل سولفات (SLS) ترکیبی آلی سنتزی و یک ماده شیمیایی خمیری شکل و نیمه شفاف به رنگ سفید یا مایل به زرد است. این ماده یک سورفکتانت آنیونی است و از خانواده آلکیل اتر سولفاتها می باشد. این ماده حاصل ترکیب یک الکل چرب مانند روغن نارگیل با اکسید اتیلن و متعاقب آن سولفوناسیون است. این محصول بوی ملایمی دارد و شرکتهای تولید کننده آن را در غلظتهای 30 و 70 درصد تولید و عرضه می کنند. همچنین حاوی مقدار اندکی نمک است؛ هنگام رقیق شدن با آب در غلظتهای معمولی ویسکوزیته پایینی از خود نشان می دهد و با افزودن سدیم کلراید و آلکانول آمید به آن ویسکوزیته تنظیم می گردد.
تولید سدیم لوریل سولفات
سدیم لوریل سولفات (Sodium dodecyl sulfate) با انجام فرایند به وسیله لوریل الکل با گاز سولفور تری اکسید، اولئوم و یا کلروسولفوریک اسید سنتز می شود. تولید محصول پس از اضافه کردن هیدروکسید سدیم یا کربنات سدیم خنثی می شود. لوریل الکل می تواند به شکل خالص مورد استفاده قرار گیرد و یا ممکن است از روغن نارگیل یا روغن هسته خرما به وسیله هیدرولیز به دست آید و سپس عمل هیدروژناسیون انجام می گیرد.
از زمانی که این ترکیب از این منابع تولید می شود، نمونه های تجاری این محصولات در واقع سدیم لوریل سولفات خالص نیستند، بلکه ترکیبی از سدیم آلکیل سولفات سدیم به همراه مقدار زیادی اس ال اس است. به عنوان مثال، سدیم لوریل سولفات، زمانی که از روغن نارگیل تولید می شود، به عنوان سدیم کوکو سولفات (SCS) شناخته می شود. اس ال اس به صورت تجاری به شکل پودر، ورق و دیگر اشکال تولید می شود. همچنین به شکل محلول های آبی با غلظت های مختلف در دسترس است.
کاربرد سدیم لوریل سولفات
سدیم لوریل سولفات به عنوان یک شوینده متداول در تولید بسیاری از محصولات بهداشتی سر و بدن مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده از کف زایی خوبی برخوردار است و کف سبکی ایجاد می کند که در مجاورت چربی ها از بین می رود و به سادگی در آب های سخت و معمولی انحلال پذیر است. این ماده بدون نیاز به دمادهی و هم زدن با دور بالا و از طریق افزودن مواد دیگر در فرمولاسیون جای می گیرد.
این ترکیب شیمیایی به طور طبیعی پوست را تحریک می کند و باعث خشکی آن می شود که به همین دلیل باید با دیگر مواد فعال سطحی آنیونی، آمفوتری وغیریونی همراه شود تا کیفیت و میزان کف کنندگی و شویندگی آن به سطح مطلوبی برسد. علاوه بر این در صورت نیاز می توان آن را با تری اتانول آمین رقیق کرد. این محصول جزو رایج ترین مواد اولیه آرایشی و دارویی محسوب می شود و در تولید اکثر شوینده های تجاری مثل مایع ظرفشویی و پاک کننده های صنعتی و در بیش از 90 درصد مواد بهداشتی و شوینده بدن و سر همچون خمیردندان، صابون، شامپو، کرم و لوسیون چه به صورت مایع یا غیر مایع کاربرد دارد. این ماده برای حذف چربی به عنوان ماده کف کننده و پاک کننده و امولسیون کننده مواد چسبنده بکار می رود.
شرایط نگهداری از سدیم لوریل سولفات
سدیم لوریل سولفات باید در محیطی خشک و دور از رطوبت و در فاصله مناسب از واکنشگرهای اکسید کننده قوی نگهداری شود. بسته بندی های پلاستیکی یا فولاد ضدزنگ برای نگهداری این ماده مناسب هستند. همچنین دمای مطلوب برای آن نیز 5 تا 40 درجه سانتیگراد است که البته به صورت کلی دماهای پایین تر توصیه می شوند.
نکات ایمنی در مورد سدیم لوریل سولفات
بررسی مواد تشکیل دهنده محصولات آرایشی نشان می دهد که سدیم لوریل سولفات باعث تحریک در غلظت 2 درصد یا بیشتر می شوند. به همین دلیل توصیه می شود که محصولات آرایشی نباید شامل غلظت های بیش از 1 درصد از این ترکیب شیمیایی باشند. بر طبق گزارش ها، SLS خنثی نشده ممکن است باعث التهاب پوست و چشم، تهوع، استفراغ و اسهال شود. اغلب مطالعات انجام شده در مورد این محصول به مصرف شدن SLS خالص به وسیله حیوانات و یا استفاده از آن به طور مستقیم در چشم آنها مرتبط است. هرچند در محصولات آرایشی رایج این دسته از مواد با این غلظت به کار نمی روند. با این حال، مطالعاتی که مربوط به اثرات استفاده طولانی مدت از این محصولات باشد در دستر نیست. پس به همین دلیل مطالعات با خلوص های بالاتری از این ترکیب انجام می گیرد.
سوالات متداول سدیم لوریل سولفات
1- آیا سدیم لوریل اتر سولفات بی خطر است؟
سدیم لوریل اتر سولفات به عنوان یک ماده شیمیایی مورد استفاده در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در گروه مواد ایمن جای دارد. ممکن است این ماده در برخی افراد پوست و چشم را تحریک و ملتهب کند. ولی به طور کلی استفاده از محصولات حاوی سدیم لوریل اتر سولفات نمی تواند به بروز خطرات جدی نظیر سرطان منجر شود.
2- آیا سدیم لوریل اتر سولفات می تواند موجب ریزش مو شود؟
سدیم لوریل سولفات یک پاک کننده قوی است. می تواند بر پوست اثر می گذارد و در مواردی موجب ریزش مو شود. در حقیقت این ماده به دلیل قدرت بالای چربی زدایی ممکن است چربی طبیعی پوست و مو را از بین می برد و مشکلاتی نظیر سوزش پوست و ریزش مو ایجاد کند. سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) نسبت به سدیم لوریل سولفات (SLS) ملایم تر است، بنابراین استفاده از محصولات حاوی این ماده کمتر چنین مشکلاتی را به دنبال دارد.
3- سدیم لوریل اتر سولفات برای پوست مفید است یا مضر؟
از سدیم لوریل سولفات در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این ماده شیمیایی کمک می کند تا پوست به شکل موثری پاک شده و تاثیرات مخرب مواد آرایشی برطرف شود. همچنین SLES می تواند باکتری های مضر پوست را از بین ببرد و منافذ پوست را تمیز کند. با این حال استفاده از محصولات حاوی SLES در بلند مدت می تواند با عوارضی چون خشکی، قرمزی، التهاب و تخریب پوست های حساس همراه باشد.
4- چه افرادی نباید از محصولات حاوی سدیم لوریل سولفات استفاده کنند؟
افرادی با پوستهای حساس بهتر است از مصرف محصولات حاوی سدیم لوریل سولفات خودداری کنند. همچنین افراد مبتلا به بیماریهای پوستی همچون اگزما، پسوریازیس و حساسیتهای پوستی باید در این زمینه احتیاط کنند.
5- چرا از سدیم لوریل سولفات در خمیر دندان استفاده می شود؟
سدیم لوریل سولفات می تواند به حذف ذرات باقی مانده غذا در دهان کمک کند. این ماده همچنین موجب می شود مواد و ترکیبات زاید به راحتی حل و برطرف شوند. از طرفی سدیم لوریل سولفات با کمک به ایجاد کف خمیر دندان تاثیر زیادی در پراکندگی آن در فضای دهان دارد.