اولئیک اسید (Oleic acid) اسیدی چرب است که به صورت طبیعی در چربی ها و روغن های مختلف و گوناگون حیوانی و گیاهی وجود دارد. این روغن بدون بو و فاقدرنگ است، اما نمونه های تجاری که از آن موجود است ممکن است به رنگ زرد ملاحظه شوند. این اسید را از نظر ساختار شیمیایی به عنوان یک اسید چرب که غیر اشباع است، می شناسند. نام اولئیک از کلمه لاتین oleum به معنای روغن است، اقتباس گشته است. این محصول، رایج ترین اسید چرب اشباع نشده موجود در طبیعت می باشد. نمک ها و استرهای اولئیک اسید را به نام اولئات معروف هستند.
اولئیک اسید در چربی ها، فسفولیپید های سازنده غشاهای زیستی، استر های کلسترول یافت می شود. این اسید فراوان ترین اسید چرب در بافت چربی انسانی است. این اسید جزء اصلی روغن زیتون می باشد و به شدت به کاهش خطر بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و فشار خون بالا کمک می کند. همچنین می تواند باعث بهبودی خلق و خوی و رفتار شود و نیز باعث تاخیر در پیری و مانع از بروز سرطان می گردد.
منابع اصلی اولئیک اسید
از منابع اصلی اولئیک اسید در مواد غذایی روغن زیتون، کلزا و روغن هسته انگور هستند. این ترکیب در بسیاری از مغزها و دانه ها دارای چربی و در بسیاری از ماکیان به خصوص مرغ و بوقلمون یافت می شود. جداسازی آن از منابع حیوانی دشوار است. در حالی که سبزیجات و دانه های روغنی منابع اصلی این ترکیب می باشند. این ماده اسید چرب امگا 9 است و به عنوان مثال یکی از منابع سالم چربی در رژیم های غذایی به حساب می آید. همچنین این ترکیب به جای چربی های حیوانی در تعدادی از غذاهای بهداشتی و محصولات رژیم غذایی نیز بکار می رود. کارشناسان بهداشت و تغذیه اغلب استفاده از آن را در پخت و پز به شدت توصیه می کنند.
تولید اولئیک اسید
معمولاً اسید های چرب یا نمک های آن ها در سیستم های زیستی به طور طبیعی ایجاد نمی شوند. جدای از آن اسید های چربی مانند اولئیک اسید به طور طبیعی و به شکل استر، معمولا تری گلیسیرید، در سیستم های زیستی وجود دارند. اسید های چرب را می توان با فرایند صابونی سازی تری گلیسیرید به دست آورد. سنتز زیستی یک اولئیک اسید شامل عملکردی از آنزیم استریول است. در واقع در این فرایند استئاریک اسید برای تولید مشتق اشباع نشده اولئیک اسید، آب زدایی می گردد.
این اسید تحت تأثیر اسید های کربوکسیلیک و آلکن های آلی قرار خواهد گرفت. همچنین این محصول در محلول های آبی حل و صابون هایی با نام اولئات را ایجاد می کند. وجود عنصر ید، پیوند دوگانه ای را اضافه می کند. هیدروژناسیون در پیوند دوگانه سبب تولید اسید استئاریک مشتق اشباع می گردد. اکسیداسیون در پیوند مضاعف در هوا به آرامی و آهستگی رخ می دهد و به عنوان خشک کننده در پوشش ها شناخته می شود.
کاربرد اولئیک اسید
اولئیک اسید در بسیاری از غذا ها به عنوان یک تری گلیسیرید و ساختاری اساسی کاربرد دارد. این بخشی از رژیم غذایی طبیعی انسان است؛ زیرا از چربی های حیوانی و روغن های گیاهی حاصل شده است. مقادیر کمی از این محصول به عنوان ترکیبی جانبی در صنعت داروسازی کاربرد خواهد داشت. همچنین می تواند به عنوان ماده ای امولسیون کننده یا حل کننده در محصولات آئروسل نیز بکار رود. این محصول بعلاوه این قابلیت را دارد که به عنوان نرم کننده نیز استفاده شود. این اسید به عنوان شار لحیم کاری در شیشه های رنگی برای اتصال سرب نیز استفاده می شود. این ماده به طور گسترده ای در سنتز فاز محلول نانو ذرات بکار گرفته می شود. همچنین به عنوان یک دستگیره جنبشی برای کنترل اندازه و مورفولوژی نانوذرات عمل می کند.
اولئیک اسید در تحقیقات علوم پزشکی
از اولئیک اسید در تحقیقات علوم پزشکی برای ایجاد آسیب ریوی در انواع خاصی از حیوانات به منظور آزمایش داروهای جدید و سایر روش ها برای درمان بیماری های ریوی بهره می برند. به طور ویژه و خاص در گوسفند، تجویز و تزریق وریدی آن سبب ایجاد آسیب حاد ریوی همراه با اِدم ریه می گردد.
نکات ایمنی در مورد اولئیک اسید
نکات ایمنی متعددی در مورد اولئیک اسید وجود دارد. این ترکیب حساس به میزان انسولین موجود در خون را افزایش می دهد و در نتیجه از چاقی مفرط اجتناب می کند. از آنجایی که این اسید جزیی از اسید های چرب مونو اشباع است، بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی یا WHO میزان چاقی مفرط کمتری را ایجاد می سازد. سمیت حاد خوراکی اولئیک اسید بسیار کم است. تزریق داخل وریدی دوزهای کشنده به سرعت با گرفتگی عضلات، نارسایی تنفسی و مرگ همراه می باشد. دوزهای غیر کشنده باعث تنگی نفس برگشت پذیر و خونریزی در آلوئول های ریوی می شود. در نتیجه بلع این اسید سبب ایجاد تحریک در دستگاه گوارشی می شود. همچنین استنشاق آن نیز با تحریک مجاری تنفسی همراه است. بعلاوه تماس طولانی مدت با آن در ایجاد درماتیت نقش دارد.
خرید و فروش اولئیک اسید
فروش اولئیک اسید تولید کشور های ایران و هند در بشکه های 190 کیلوگرمی انجام می گیرد. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات این محصول را با خلوص 90 درصد به فروش می رساند. این محصول را با کیفیت مناسب برای انواع کاربرد های می تواند از شرکت کیمیا تجارت تات خریداری کنید. برای خرید این ماده، با شماره های مندرج در این صفحه تماس حاصل فرمائید.
سوالات متداول اولئیک اسید
1- اولئیک اسید چگونه ماده ای است؟
نوعی اسید چرب است که به صورت مایعی به رنگ زرد کمرنگ یا متمایل به قهوه ای دیده می شود. بویی شبیه به گوشت خوک دارد و در بسیاری از روغنهای جانوری و گیاهی یافت می شود. این اسید چرب غیراشباع، در آب نا‌محلول و در متانول و ترکیبات آلی محلول است.
2- اسید اولئیک چه کاربردهایی دارد؟
بسیاری از ویژگیهای این ماده سبب شده تا از آن در ساخت مرطوب کننده ها، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوسیونها، صابونهای آرایشی، مواد غذایی، سس سالاد، بستنی، لیمونادها، محصولات پخته شده و غذاهای آماده استفاده کنند.
3- منابعی طبیعی سرشار از اسید اولئیک و مناسب برای پوست را نام ببرید؟
خوشبختانه روغنهای فراوانی وجود دارند که این ماده در ترکیب اصلی آنها وجود دارد. از جمله این روغنها می توان به روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن هسته انگور اشاره کنیم که علاوه بر مقادیر زیاد این ترکیب، سرشار از آنتی اکسیدانهای مفید هستند.
4- اسید اولئیک چگونه به زیبایی کمک می کند؟
این ترکیب دارای قدرت مرطوب کنندگی، افزایش رشد و ضخامت مو، ضد پیری، جلوگیری از خشکی پوست سر و شوره، بهبود سلولها در اگزما، روسیا و پسوریازیس، درمان آکنه و لکه های پوستی و همچنین زخمهای پوستی می باشد.
5- اولئیک اسید با چه مکانیزمهایی سبب محافظت و بهبود عملکرد پوست می شود؟
از جمله فعالیتهای این اسید در پوست می توان به بازگرداندن رطوبت پوست، مبارزه با رادیکالهای آزاد، محافظت از پوست در برابر عوامل خارجی، آرام کردن شرایط حاد پوستی و جلوگیری از سد شدن مسیرهای خروج چربی اشاره کرد.