اسید بوریک (Boric acid) اسیدی ضعیف و معدنی است که آن را با نامهای هیدروژن بورات یا ارتو بوریک اسید نیز می شناسند. این اسید که بطور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می گردد، به شکل کریستالهای بی رنگ و یا سفید بدون بو، با مزه تلخ و غیر فرار می باشد. هیدروژن بورات در آب محلول و اشتعال ناپذیر است اما می تواند سبب ایجاد خوردگی شود. میزان حلالیت ارتوبوریک اسید در آب با افزایش دما افزایش پیدا می کند و در واقع دارای یک رابطه مستقیم با دمای آب است. بطوریکه در دماهای بالا هیدروژن خود را از دست می دهد و به متابوریک اسید تبدیل می شود.
این اسید ضعیف دارای خواص حشره کشی، قارچ کشی و علف کشی است و مدتهاست از آن به عنوان جایگزینی امن برای سموم فرار و مصنوعی بهره می برند. باز مزدوج اسید بوریک را بورات گویند. محصول فوق و نمکهای سدیمی آن مانند بوراکس دکا، بوراکس پنتا و غیره این توانایی را دارند که در ساختار آفت کش ها مورد استفاده قرار گیرند.نکته جالب اینکه امروزه حدود 200 محصول را می توان یافت که در ساختار خود دارای این اسید و یا نمکهای سدیمی آن هستند.
تولید اسید بوریک
اسید بوریک اولین بار توسط ویلهلم همبرگ آن هم از واکنش میان بوراکس با اسیدهای معدنی تولید گردید. با این حال امروزه معمولاً تولید آن از واکنش سدیم تترا بورات دکا هیدرات با یک اسید معدنی مانند اسید کلریدریک صورت می پذیرد. بعلاوه به غیر از این روش، آن را می توان از هیدرولیز تری هالید های بور و دی بوران نیز به دست آورد.
نخستین استفاده از اسید بوریک
برای اولین بار اسید بوریک را در حشره کشها به جهت دفع سوسکها، موریانه و کک بکار بردند. چرا که این ترکیب شیمیایی به عنوان یک سم معده روی متابولیسم حشرات بسیار تاثیرگذار است. بعلاوه اینکه پودر خشک این اسید برای اسکلت بیرونی حشرات خورنده می باشد اما با این وجود به کارگیری آن بعنوان حشره کش و در فضای داخلی خانه مانعی ندارد و ایمن است. ناگفته نماند که سوسکها در برابر این سم حشره کش کمی مقاومند و در همان مرحله اول کشته نخواهند شد. سوسکها از این سم تأثیر می گیرند، ضعیف می شوند و در نهایت به لانه های خود باز می گردند و خیلی زود در همان جا از بین می روند.
کاربرد اسید بوریک
بیشترین کاربرد اسید بوریک در صنایع کود و کشاورزی و کاشی و سرامیک و همچنین تولید مواد نسوز می باشد. بور یکی از فاکتورهای معدنی مورد نیاز و مهم برای خاک محصولات کشاورزی است. به همین دلیل نیز از هیدروژن بورات برای تهیه انواع کود شیمیایی در صنعت کود و کشاورزی برای غلاتی مانند برنج و گندم بهره می برند. اسید بوریک، بور مورد نیاز درختان پسته را تامین می کند. میزان کافی از عنصر بور در خاک برای درختان پسته باعث رشد بهتر، آفات کمتر و محصول با کیفیت تر می گردد. توجه باید داشت که مقدار زیادی از این محصول به عنوان کود استفاده نگردد؛ زیرا استفاده زیاد از این اسید باعث مسمومیت خاک و کاهش رشد گیاه خواهد شد.
این ترکیب بطور کلی در صنعت طلا و جواهر به همراه الکل دناتوره یا اتانول برای کاهش سطح اکسیداسیون فلزات و نیز جلوگیری از تشکیل لایه اکسید روی آنها بکار می رود. هیدروژن بورات در تولید شیشه مخصوص و مناسب برای ساخت نمایشگرهای تخت و LCD نیز کاربرد دارد. از جمله دیگر کاربردهای اسید بوریک حفاظت آن از چرم و پوست حیوانات در مقابل عوامل مخربی مانند حشرات موذی است. بعلاوه این اسید می تواند چوب و الوارهای تازه را از پوسیدگی و حمله قارچ و حشرات ایمن نگهدارد. همچنین این محصول در ساخت پارچه فایبرگلاس و به عنوان عامل بافری و تنظیم کننده pH در کنترل اسیدیته آب استخر کاربرد دارد. از این ماده در برخی نیروگاه های هسته ای هم به عنوان سم نوترون استفاده می شود.
اسید بوریک بعنوان ضدعفونی کننده
اسید بوریک می تواند به عنوان یک ضدعفونی کننده برای سوختگی یا بریدگی جزئی در درمان عفونتهای قارچی در پمادهای سوختگی و یا درمان بریدگی جزئی و پانسمان زخمها استفاده شود. محلولهای بسیار رقیق این اسید ضعیف بعنوان شستشو دهنده چشم کاربرد دارند. همچنین این ترکیب به عنوان یک ترکیب ضدباکتریایی برای درمان آکنه بسیار موثر است. بعلاوه از مخلوط پودر آن با ایزوپروپانول نیز برای درمان عفونت و قارچ میان انگشتان پا با تغییر pH استفاده می شود. این موضوع بیشتر در افرادی که تنش و حرکت زیاد و تعریق زیادی دارند اتفاق می افتد. داروی اسید بوریک گاهی به صورت شیاف برای درمان عفونت های قارچی و با تشخیص متخصص مورد استفاده قرار می گیرد.
نکات ایمنی در مورد اسید بوریک
اسید بوریک برای انسان خطراتی را به همراه دارد. مسمومیت با این اسید، ممکن است حاد یا مزمن باشد. اگر افراد به طور مکرر در معرض این اسید قرار گیرند، ممکن است دچار مسمومیت شوند. اما اگر این اسید توسط فرد بلعیده شود، مسمومیت حاد رخ می دهد. در گذشته از محلول رقیق آن برای تمیز کردن و پانسمان زخم ها استفاده بهره می بردند. این عمل باعث قرارگیری افراد به صورت مکرر در معرض این اسید می شود و در نهایت باعث بروز مسمومیت با آن می گردد. همچنین اگر در اثر مصرف این اسید تعداد زیادی سوراخ در مری و یا معده ایجاد شود، ممکن است باعث مرگ فرد شود. علائم مسمومیت با اسید بوریک عبارتند از:
- اسهال و استفراغ
- دانه های پوستی قرمز روشن و تاول
- کما و تشنج
- خواب آلودگی و بی حالی
- تب
- فشارخون پایین
- انقباض عضلات صورت، دست ها و پاها
خرید و فروش اسید بوریک
اسید بوریک در کیسه های 25 کیلوگرمی و با 99.9 درصد خلوص آماده تحویل به مشتریان می باشد. شرکت کیمیا تجارت تات آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش مشتریان برای این محصول، سایر محصولات مورد نیاز را نیز با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کند و در اسرع وقت به وسیله سیستم حمل و نقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال نماید. برای اطلاع از قیمت و خرید این محصول با کارشناسان فروش ما تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول اسید بوریک
1- چه چیزی اسید بوریک را حل می کند؟
این اسید در آب، محلول پروپیلن گلیکول، سوربیتول، گلیسیرین و پلی اتیلن گلیکول اسید حل می شود. حلالیت اسید بوریک در دمای بالاتر آب افزایش می یابد. این ترکیب یک اسید ضعیف است که در محلولهای آبی با pH کمتر از 7 تجزیه نمی شود. در محلولهای آبی با pH بالاتر از 10 ، آنیون متابورات بر محلول غالب است.
2- نام انواع نمکهای اسید بوریک موجود در بازار چیست؟
اسید بوریک به صورت پور جامد سفید یا بی رنگ است که نمکهای آن عبارتند از: تترابورات سدیم دکاهیدرات (بوراکس)، تترا بورات سدیم پنتا هیدرات، سدیم تترا بورات بدون آب، اکتا بورات دی سدیم تترا هیدرات، دی سدیم اکتا بورات بدون آب، متابورات سدیم.
3- اسید بوریک چگونه خنثی می شود؟
خاصیت اسیدها یا بازها بر اثر خنثی سازی از بین می رود. آهک و جوش شیرین دو ماده شیمیایی ارزان قیمت هستند که اسیدها را خنثی می کنند. این دو ماده برای واکنش با این اسید به راحتی در دسترس قرار می گیرند.
4- در کجا می توان اسید بوریک معدنی پیدا کرد؟
این ترکیب به طور طبیعی در سنگ و خاک سراسر پوسته زمین وجود دارد. بسیاری از مواد معدنی حاوی بور به شکل متابورات سدیم هستند. البته دکا هیدرات (بوراکس) نیز در خاک بر اثر واکنش با رطوبت یافت می شود.
5- چه مقدار از اسید بوریک کشنده است؟
تشنج ناشی از مصرف خوراکی این ماده شیمیایی می تواند با کما و مرگ همراه باشد. در صورت بلعیدن این اسید، حداقل دوز کشنده آن در بزرگسالان 5 الی 20 گرم، برای کودکان 3 الی 5 گرم و در نوزادان کمتر از 3 گرم کشنده است.