آدیپیک اسید (Adipic Acid) یک ترکیب شیمیایی آلی با خاصیت اسیدی ضعیف می باشد. این ترکیب که از مهم ترین و پر کاربرد ترین دی کربوکسیلیک اسید ها است، به فرم پودر سفید رنگ مشاهده می شود. این اسید آلی به صورت طبیعی در چغندر قند یافت می شود. این ترکیب که جزیی از ترکیبات آلی است را با نام اسید چرب متوسط نیز می شناسند. بر همین اساس دارای انتهایی آلیفاتیک با 4 تا 12 کربن خواهد بود. آدیپیک اسید جامد، بویی ندارد و به عنوان طعم دهنده می تواند بکار رود. میزان pH این اسید در حدود 2.7 است و می تواند برای پوست محرک باشد. این ترکیب شیمیایی آلی در متانول، اتیل استات و استون محلول است و در آب نیز تا حدودی انحلال پذیری دارد اما در بنزن نا محلول می باشد.
آدیپیک اسید یک ترکیب مهم در تولید نایلون است و همچنین در شوینده ها و دارو ها و نیز صنایع غذایی هم به عنوان چاشنی بکار می رود. این اسید آلی یکی از پر مصرف ترین مواد شیمیایی در کشور آمریکا است. این ترکیب در انسان و در ارگان های کبد و کلیه و نیز در مایعات بیولوژیکی مانند خون، بزاق و ادرار وجود دارد. هنگامی که این اسید گرم شود، یک مولکول آب از بین می رود و منجر به تشکیل انیدرید آدیپیک می شود. استفاده از آدیپیک اسید خالص می تواند سمی باشد.
تاریخچه آدیپیک اسید
در تاریخچه آدیپیک اسید آماده است که قبل از سال 1940 نیز از این ترکیب استفاده های فراوانی می کردند. برای مثال از این اسید آلی برای برنز کردن فلزات، تهیه کاغذ عکاسی، رنگرزی منسوجات و به عنوان جزئی در اندازه های موم مصنوعی مخلوط با گلیسرول، استئاریک اسید و اسید پالمیتیک کاربرد داشته است.
تولید آدیپیک اسید
تولید آدیپیک اسید بطور مصنوعی از طریق انجام واکنش میان نیتریک اسید و سیکلوهگزانون در طی چند مرحله اکسیداسیون صورت می گیرد. محصولات جانبی این واکنش عبارتند از؛ گلوتاریک اسید، سوکسینیک اسید و اکسید نیتروژن. از طریق کربونیلاسیون بوتادی نیز می توان به تولید آدیپیک اسید پرداخت.
کاربرد آدیپیک اسید
کاربرد آدیپیک اسید در صنایع گوناگون برای همه افراد این حوزه شناخته شده است. از این ترکیب آلی می توان به عنوان مونومری پرکاربرد در صنعت پلیمر استفاده کرد. بطوریکه بیش از 90 درصد آدیپیک اسید در تولید نایلون بکار می رود. همچنین این ترکیب بی نظیر، در تولید دستمال کاغذی، کارتن ها، دارو، شوینده ها و نیز صنایع غذایی مصرف می شود. بعلاوه این اسید در فرمولاسیون در زمینه تنظیم کننده و بافر pH و به عنوان مواد شیمیایی آزمایشگاهی استفاده می شود.
از کاربرد استر های آدیپیک اسید و نیز پلی استر های آدیپات در صنایعی چون صنایع نظامی، هوانوردی و نیز در ساخت توربین ها نمی توان چشم پوشی کرد. همچنین از این ترکیب آلی به سبب مقاومت مناسب و نیز پایداری بالا در مقابل خوردگی در کمپرسور ها و نیز موتور های جت و اتومبیل بهره می برند. بعلاوه در روغن های لحیم برای کاهش مصرف مواد و نیز راحت سازی تمیز کاری در اتصالات الکتریکی نیز این ترکیب کاربرد دارد. همانطور که اشاره شد، این ترکیب سهولت را در تمیز کاری سطح اتصالات و همچنین کاهش خوردگی را سبب می شود.
از نمک های مختلف آدیپیک اسید در تولید باتری ها استفاده می شود. آمونیوم آدیپات و تترا متیل فسفونیوم آدیپات از جمله این نمک ها هستند که در ساخت باتری های مایع کاربرد دارند. از دیگر کاربرد های آن در ممانعت از خش افتادن شیشه اتومبیل ها می باشد. همچنین از آن در فرایند دباغی پوست برای پایداری سازی کلاژن های موجود در آن به جهت حفاظت از پوست استفاده می کنند. این اسید آلی در صنعت مواد اولیه دارویی نیز برای بهتر سازی طعم بخصوص در دارو هایی که طعم تلخی دارند و همچنین آزاد سازی مناسب تر برخی ترکیبات اسیدی بخصوص در قرص ها بکار گرفته می شود. در ادامه به بررسی دو مورد مهم از این کاربرد ها اختصاصاً می پردازیم.
تولید نایلون
همانطور که در مقاله مربوط به آدیپیک اسید در تولید نایلون گفتیم، بیش از 90 درصد این اسید در ساخت و تولید نایلون بکار گرفته می شود. از این نایلون تولیدی که ساختاری همانند پروتئین دارد در صنایعی مانند فرش و لباس و خودروسازی و لاستیک سازی بهره می برند. همچنین برای تولید پلیمر های دیگر مانند پلی اورتان ها استفاده می شود.
صنعت مواد اولیه غذایی
در صنعت مواد اولیه غذایی نیز آدیپیک اسید به عنوان یک طعم دهنده و چاشنی کاربرد دارد. همانطور که در ابتدا اشاره شد، این اسید به طور طبیعی در چغندر و نیشکر یافت می شود. همچنین معمولاً به عنوان اسید اصلی در نوشیدنی ها اضافه می شود و باعث گاز دار شدن آنها می شود. همچنین به عنوان طعم دهنده آن را به آب میوه ها و ژلاتین می افزایند. این ترکیب در بسیاری از مخلوط های پودری غذا و نوشیدنی برای ایجاد طعم شیرین استفاده می شود. همچنین به عنوان یک ماده اسیدی در بیکینگ پودرها، از خواص رطوبت سنجی نامطلوب تارتاریک اسید جلوگیری می کند. بعلاوه اینکه سازمان غذا و داروی آمریکا یا FDA، آدیپیک اسید را برای استفاده در غذا توسط انسان تایید کرده است.
نکات ایمنی در مورد آدیپیک اسید
رعایت اصول و نکات ایمنی در مورد آدیپیک اسید نیز مانند سایر ترکیبات شیمیایی لازم است. پراکندگی غبار این اسید می تواند خطر آفرین و سبب ایجاد انفجار شود. این ترکیب شیمیایی تا حدی در انسان متابولیزه می شود و از طریق ادرار از بین می رود. این اسید بر روی پوست اثر خشکی دارد و ممکن است باعث درماتیت شود. همچنین بلع مقدار زیادی از آن می تواند سبب تحریک دستگاه گوارشی شود. بعلاوه در صورت تنفس آن نیز سیستم تنفسی و غشا های مخاطی این سیستم تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. پس توصیه می شود در هنگام کار با این ترکیب از تجهیزات ایمنی مانند عینک ها و محافظ های صورت و نیز دستکش استفاده شود. علی رغم اینکه این ترکیب غیر سمی است اما باید در ظروف مقاوم و به دور از مواد اکسید کننده نگهداری و ذخیره شود.
خرید و فروش آدیپیک اسید
شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات فروش آدیپیک اسید تولید چین را بر عهده دارد. شرکت کیمیا تجارت تات این محصول مرغوب را در جانبو های یک تنی و با خلوص 99 درصد به فروش می رساند. شما متقاضیان گرامی برای خرید و همچنین استعلام قیمت این محصول وارداتی با کارشناسان واحد فروش شرکت کیمیا تجارت تات در ارتباط باشید.
سوالات متداول آدیپیک اسید
1- شیمیدانها آدیپیک اسید را چگونه معرفی می کنند؟
شیمیدانها این ترکیب را که جزء مواد شیمیایی است، به عنوان هگز اندیوات می شناسند. این ترکیب به صورت جامد بوده و به رنگ سفید است. این ترکیب قابلیت حل شوندگی در آب را داراست و جزو اسیدهای ضعیف به شمار می رود.
2- آیا ماده شیمیایی آدیپیک اسید در بدن انسان نیز مشاهده می شود؟
بله- این ترکیب به عنوان یک ماده شیمیایی حتی در کبد و کلیه انسان نیز حضور دارد. علاوه بر این، در بیشتر مایعات بیولوژیکی نظیر خون، ادرار، بزاق و … نیز دیده می شود. در داخل سلولها نیز این ترکیب قابل مشاهده است.
3- آدیپیک اسید از نظر ظاهری مانند رنگ بو و طعم دارای چه ویژگی هایی است؟
این اسید به عنوان یک ماده شیمیایی دارای این خصوصیات است؛ به صورت پودر می باشد و به رنگ سفید است. این ترکیب فاقد بو بوده و همچنین می توان از آن به عنوان یک طعم دهنده استفاده کرد. این ماده، اسیدی کننده نیز می باشد.
4- کاربردهای متنوع آدیپیک اسید در چه حوزه هایی است؟
این ترکیب شیمیایی نیز مانند بسیاری دیگر از مواد شیمیایی دارای کاربردهای وسیعی است من جمله؛ ساخت نایلون، روان سازهای سنتزی، افزودنی سلولزی، الکترولیت های باتری، روغن لحیم، صنعت دباغی، داروسازی و غیره.
5- خرید و فروش آدیپیک اسید چگونه است؟
خرید این ترکیب شیمیایی به این صورت است که می توان آن را در مقدار یک کیلوگرم تا بیست و پنج کیلوگرم و حتی جانبوهای یک تنی تهیه کرد. این محصول به صورت کیسه ای خرید و فروش می شود و عمدتا از کشور چین وارد ایران می شود. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی از اصلی ترین واردکنندگان این محصول می باشد.