اسید اگزالیک یکی از اسیدهای قدرتمند و اثرگذار و البته مفید با کاربردهای فراوان، خصوصا با اثر آفت کشی در زنبورداری است. این محصول آلی دارای فرمول شیمیاییC2H2O4 می باشد. از بارزترین خصوصیات این محصول به جامد بودن آن می توان اشاره کرد. از طرفی، دارای قابلیت انحلال پذیری بالا بوده و به راحتی در آب حل می شود. این ویژگی منجر می شود تا اغلب اوقات به صورت محلول به استفاده برسد. امروزه از این محصول به منظور خالص سازی، رقیق کردن، استرلیزه کردن و مواردی از این قبیل استفاده می شود.
اسید اگزالیک بی رنگ و دارای خصوصیات منحصر به فردی در ساختار خود می باشد. به طوری که این خصوصیات منجر می گردند تا خواص شناخته شده ای برای آن وجود داشته باشد. اگرچه این محصول دارای کاربردهای زیاد است و به منظورهای مختلف به استفاده می رسد، اما در ادامه به یکی از مهمترین کاربردهای این محصول که سبب شناخته شدن آن نیز گشته است، یعنی استفاده از آن در زنبورداری پرداخته می شود.
کاربرد اسید اگزالیک در زنبورداری
اسید اگزالیک در زنبورداری بسیار کاربردی و حیاتی است. مراکز پرورش زنبورداری نیز به نوبه خود از خطر آفت زدگی، بیماریها و مشکلات مشابه خصوصا آفت کنه واروا در امان نیستند. برای آنکه بتوان کنه را به روشی سالم از بین برد، به طوری که به زنبور و محصول تولید شده توسط آنها آسیبی وارد نشود، از روشهای خاص استفاده می گردد. به کارگیری اسید اگزالیک در زنبورداری یکی از روشهای رایج می باشد که با اجرای صحیح آن می توان آفت کنه را به طور کامل از بین برد. این آفت همواره در کمین کندوهای عسل است و هر ساله تهدیدی جدی برای آنها به شمار می آید.
روش استفاده از اسید اگزالیک برای زنبورداری
اسید اگزالیک در زنبورداری باید به صورت حرفه ای و با رعایت اصول لازم به کار برده شود تا اثرات مطلوب از آن رویت گردد. حال ممکن است برای شما هم در خصوص نحوه استفاده از این محصول سوال باشد. این کار در حالت کلی به چهار صورت اسپری، تزریق، تبخیر و تصعید انجام می پذیرد. همانطور که پیش از این هم اشاره شد، اگزالیک اسید قابل حل در آب می باشد. همین ویژگی کافی است و به ما اجازه می دهد تا از آن یک محلول با درصد معین در آب مقطر فراهم کرده و همین محلول را برای پاکسازی و زدودن آفتها استفاده کنیم. این روشها عبارتند از:
روش اسپری
برای استفاده از اسید اگزالیک در زنبورداری به صورت اسپری لازم است که یک محلول یکنواخت از اسید اگزالیک تازه و آب مقطر تهیه شود. سپس محلول در داخل یک ظرف مناسب که اسپری را انجام می دهد، ریخته می شود. در نهایت به طور یکنواخت بر روی زنبورها اسپری می شود.
روش تزریق
در این روش لازم است که همه زنبورها در داخل کندو قرار داشته باشند تا اثرات دارو بر آنها وارد شود. نکته دیگر در این رابطه این است که عمل اسپری باید زمانی که تعداد نوزادان بسیار کم می باشد انجام شود. چرا که تزریق محلول به داخل کندو و سلولها انجام نمی شود. همانطور که در تصویر هم مشخص می باشد محلول تشکیل شده به صورت تزریقی به شیارهای قابها وارد می شود.
روش تبخیر
در این روش پودر اگزالیک اسید را در آب مقطر نسبتاً گرم حل می کنند. بعد از آنکه یک محلول یکنواخت از آب مقطر و اسید اگزالیک تهیه شد، محلول در دستگاه تبخیر قرار می گیرد. سپس کندوها به طور مستقیم در معرض بخار تولیدی قرار می گیرند. این کار به سرعت و کمتر از 30 ثانیه انجام می شود. به محض اینکه تمام فضای کندو در معرض بخار قرار گرفت، باید عمل بخاردهی قطع شود. برای آنکه بهترین نتیجه گرفته شود باید این عمل 3 مرتبه و به مدت هفته ای یکبار انجام شود.
روش تصعید، اسید اگزالیک با دودی
در این حالت اسید اگزالیک با استفاده از فرآیند تصعید وارد کندوها می شود و ایجاد بلورهای کوچک در فضای داخل آن می کند. برای این کار شما به یک دستگاه مخصوص که این فرآیند را به درستی انجام دهد نیاز خواهید داشت. این فرآیند نیز به مدت سه هفته و هر هفته یک مرتبه باید انجام شود. توجه داشته باشید که هر کدام از روشهای فوق باید به صورت کاملا تخصصی و متناسب با شرایط کندو و زنبورهای عسل انجام شوند. تمام روشهایی که در اینجا بیان شدند باید در ابتدا یا انتهای فصل که تعداد نوزادان زنبور کم می باشد انجام گیرد. چرا که استفاده از این محلول برای نوزادان می تواند خطراتی داشته باشد.
مقدار ترکیبات و شرایط لازم برای تهیه محلول اسید اگزالیک در زنبورداری
در جدول زیر به صورت مختصر و مفید در خصوص مقدار اسید اگزالیک و آب مقطر لازم برای هر روش، اطلاعاتی در اختیار شما قرار می گیرد.
| روش | اسید اگزالیک | آب مقطر | دمای آب ( سانتی گراد) |
| اسپری | 65 گرم | 600 سی سی | 20 |
| تزریق | 45 | 60 سی سی | 65 |
| تبخیر | 35 | 1 لیتر | 65 |
| تصعید | 2.25 | _ | _ |
سوالات متداول اسید اگزالیک در زنبورداری
1- آیا استفاده مکرر از محلول اگزالیک اسید در زنبورداری به روشهایی که گفته شد منجر به مقاومت کنه واروا نمی گردد؟
خیر، بر اساس تجربیات موجود در این زمینه و نیز به علت طبیعی بودن این محصول، استفاده از آن منجر به مقاومت کنه نمی شود و هر بار استفاده از این محصول تاثیرات آفت کشی قابل توجهی از خود برجای می گذارد.
2- در میان روشهای گفته شده کدام یک را می توان به عنوان بهترین و تاثیرگذارترین روش معرفی کرد؟
قطعاً روش تصعید اگر به درستی و با رعایت استانداردهای لازم و با کمک دستگاه مخصوص تصعید انجام پذیرد، همه زنبورها تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و بهترین تاثیرگذاری کنه کشی را از خود بر جای خواهد گذاشت.
3- آیا تازه بودن اسید اگزالیک در اثرگذاری آن تاثیرگذار است؟
هر چند این محصول خشک و پودری است و تصور می شود ماندگاری نامحدود دارد، اما هرچه از تولید اسید زمان بیشتری گذشته باشد، میزان اثرگذاری آن نیز کمتر خواهد بود و تازگی برای این محصول فاکتور مهمی است.
4- چرا میزان اثرگذاری اسید اگزالیک در روش تزریقی و اسپری کمتر است؟
پاسخ این است که فقط زنبورهایی که در این روش از محلول اسید اگزالیک می خورند درمان خواهند شد. حتی زمانی که این روشها با دقت بسیار بالا انجام شوند، احتمال اینکه برخی از زنبورها از محلول نخورند وجود دارد.
5- در کدام روش احتمال ضدعفونی شدن کل کندو وجود دارد؟
در روش تصعید که ماده به صورت دود وارد کند می شود، تمامی بخشهای کندو در معرض دود قرار می گیرند و در نتیجه به خوبی ضدعفونی می شوند. به همین دلیل است که استفاده از این روش بیشتر توصیه می شود.
