علم شیمی همواره جزء یکی از علوم اصلی در تاریخ به‌شمارمی رود و شیمیدانها همواره نقش مهمی در پیشرفت علم بشر دارند. از علم شیمی برخی از مهمترین پیشرفتهای نژاد بشر برخاسته است. رشته شیمی به پیشرفتهای چشمگیر در حوزه علوم پزشکی و کشاورزی کمک شایانی کرد و همچنین بخشی از دانش اولیه از جهان را به ما انتقال داد. همه این چیزها را اکنون ممکن است بدیهی بدانیم. در این مقاله به معرفی 10 شیمیدان برتر تاریخ می پردازیم. شما می توانید تصمیم بگیرید که اکتشافات آنها و خدمات و کمکهایی که به پیشرفت علم امروزی کرده‌اند چقدر حیاتی بوده است.
معرفی 10 شیمیدان برتر تاریخ
قرن هجدهم میلادی پیشرفتهایی را در تمامی زمینه های علمی بویژه در علم شیمی به همراه داشت. این قرن پر از آزمایشات، اکتشافات و نظریه های جدید در بسیاری از رشته ها بود. در این دوره دو شیمیدان بزرگ وجود دارند که بهعنوان پدران علم شیمی شناخته می شوند. همه آنها شایسته قرارگیری در لیست اکتشافات شگفت انگیز شیمی ما هستند.
آنتوان لاووازیه؛ پدر علم شيمی
آنتوان لاووازیه که بین سالهای 1743 تا 1794 میلادی زندگی می کرد، شیمیدان، زیست شناس و قربانی انقلاب فرانسه بود. در تاریخ متعارف شیمی، لاووازیه بهعنوان رهبر انقلاب شیمیایی قرن هجدهم و در نتیجه یکی از بنیانگذاران شیمی مدرن شناخته می شود. لاووازیه واقعاً محققی خستگی ناپذیر و ماهر بود. معروف ترین کشف او قانون بقای جرم بود. این قانون بیان می کند، در حالی که مواد ممکن است حالت یا شکل خود را تغییر دهند، اما جرم خود را حفظ می کنند. این یک کشف مهم بود؛ زیرا به دانشمندان دیگر اجازه داد تا در مورد تفاوتهای بین مواد با عباراتی غیر از تفاوت در ویژگیهای کیفی فکر کنند. آنتوان لاووازیه همچنین اولین کسی بود که اکسیژن و هیدروژن را شناسایی کرد و اولین کسی بود که متوجه نقش اکسیژن در احتراق شد. ماده ای که اکنون برای درک تقریباً تمام واکنشهای شیمیایی اساسی است.
جان دالتون
شیمیدان معروف جان دالتون (1766-1844) را که بر اساس نظریه های لاووازیه کار می کرد، این روزها به خاطر ارائه نظریه اتمی خود که به معنای واقعی کلمه اساس شیمی امروزی است، به یاد داریم. این نظریه مهم پیشنهاد می کند که هر ماده ای از اتم ساخته شده است و اتمهای هر عنصر یکسان هستند. تئوری اتمی دالتون همچنین معتقد بود که ترکیبات شیمیایی، ترکیبی از اتمهای عناصر مختلف هستند و در واکنشهای شیمیایی، این اتمها دوباره مرتب و ترکیب می شوند. جان دالتون در آزمایشات آزمایشگاهی خود نیز نظریه وزن اتمی را مورد مطالعه قرار داد و در نهایت آن را تدوین کرد. از این تصور، ما به درک خود از ساختار مولکولی مختلف مواد مختلف رسیدیم که امروزه در بسیاری از علوم از جمله علم پزشکی کاربرد زیادی دارد.
شیمیدان فرانسوی؛ لویی پاستور
یکی دیگر از شیمیدانهای برتر تاریخ که بین سالهای 1822 تا 1895 می زیست، لویی پاستور فرانسوی است. تحقیقات لویی پاستور نشان داد که ترش شدن آبجو و شراب توسط میکروارگانیسمها ایجاد می شود و این میکروبها را می توان با جوشاندن و خنک کردن فوری مایع که اکنون بهعنوان پاستوریزاسیون می شناسیم، از بین برد. این فرآیند بعداً به شیر نیز تعمیم یافت. با پاستوریزه کردن آن، پاتوژنهای بالقوه مضر موجود در شیر حذف می شوند و نوشیدن آن را بسیار ایمن تر می کند. پاستورعلاوه بر کشف و توسعه میکروبیولوژی، فرآیند واکسیناسیون را نیز کشف نمود. او ثابت کرد که برخی از بیماریها توسط میکروارگانیسمهایی به وجود می آیند که در بدن تکثیر می شوند و اگر این میکروبها ضعیف شوند و باقی بمانند، بدن در برابر بیماری مقاومت می کند.
آلفرد نوبل
شیمیدان برتر بعدی آلفرد نوبل است (1833-1896). اگر معتبرترین جوایز جهان آکادمیک به نام شما اعطا می شود، منصفانه است که بگوییم شما یکی از بزرگترین ذهنها در رشته خود هستید. گذشته از مهارتهای زبانی استثنایی (او به چهار زبان خارجی تسلط داشت)، آلفرد نوبل شیمیدان بسیار موفقی بود که به خاطر اختراع دینامیت، که از نظر تاریخی برای انفجار تونلها، ساخت راه آهن و ساخت جاده ها بسیار مفید بود، اعتبار داشت. با توجه به استفاده گسترده از دینامیت، نوبل ثروت زیادی جمع کرد. او در وصیتنامه خود خواسته است که از ثروتش برای اهدای جوایز سالانه در زمینه های شیمی، فیزیک، پزشکی، ادبیات و صلح استفاده شود و بعداً جایزه‌ای برای اقتصاد به آن اضافه شد. امروزه جوایز نوبل اوج موفقیت در این زمینه ها هستند.
دیمیتری مندلیف
کار دیمیتری مندلیف (1834-1907) چیزی است که همه ما در زندگی خود دیده ایم و چیزی است که هنوز هم برجسته ترین ترین نماد شیمی است؛ جدول تناوبی عناصر. مندلیف نه تنها یک نابغه شیمی، بلکه به علوم دیگری از جمله زمین شناسی، هوا شناسی و سایر رشته ها نیز علاقه داشت. او ظاهراً در خواب به جدول تناوبی عناصر رسید، که در آن الگوهایی را بین مواد شیمیایی مختلف مشاهده نمود که می توانست به ترتیب خاصی مرتب شوند. این شیمیدان هنوز با دانستن همه عناصری که اکنون در زمینه های مختلف بکار می رود، شکافهایی در جدول باقی گذاشت که بعداً باید پر می شدند. به این ترتیب، او نه تنها زمینه را برای پیشرفتهای آینده در شیمی فراهم کرد، بلکه در واقع آنها را نیز پیش بینی نمود.
امیل فیشر
امیل فیشر (1852-1919) شیمیدان آلمانی بود که مسئول کشف کافئین و سنتز پورین بود. از دیگر آثار مهم او می توان به ترکیب موادی مانند گلوکز، فروکتوز و مانوز اشاره نمود. او که در اصل پسر یک تاجر چوب پر رونق بود، دکترای خود را در استراسبورگ زیر نظر آدولف فون بایر دریافت کرد. تلاشهای او در سال 1902 با برنده شدن جایزه نوبل در شیمی نتیجه داد. علاوه بر این، او همچنین ساختار قندها را مطالعه کرد و روی واکنشها و محصولات جانبی قندها و ساختار مولکولی آنها کار کرد. همچنین، او دست خود را در سنتز این محصولات امتحان کرد و به یک درک هیجان انگیز رسید. بسیاری از قندها ایزومرهای فضایی هستند که می توان آنها را با استفاده از مثال یک اتم کربن چهار وجهی متمایز کرد. مطالعه او بر روی قندها بیشتر باعث شد تا روی تخمیر و آنزیمهای پشت این فرآیند کار کند.
شیمیدان معروف؛ ماری کوری
ماری کوری (1867-1934) یکی از مشهورترین نامهای علم شیمی و جزء برترین شیمیدانها است. مسلماً این موضوع تا حدودی به دلیل موسسه خیریه ای است که به نام او تأسیس شد، به دست آمد. اما دستاوردهای او در شیمی نیز شایسته قدردانی است. در سال 1903 ماری کوری اولین زنی بود که برنده جایزه نوبل فیزیک شد. در سال 1911، پس از برنده شدن جایزه نوبل شیمی، کوری اولین کسی بود که برنده دو جایزه نوبل شد. او هنوز تنها زنی است که به این دستاورد علمی رسید و تنها فردی است که دو جایزه نوبل را در چندین علوم دریافت کرد. کوری برای کسب این جایگاه، پلونیوم و رادیوم را کشف کرد و جایزه نوبل سال 1911 را برای جداسازی رادیوم و ترکیبات آن بدست آورد. همچنین او را به دلیل معرفی فناوری اشعه ایکس و رادیوم در پزشکی می شناسیم.
روزالیند فرانکلین (1920-1958)
در طول عمر کوتاه خود، کار روزالیند فرانکلین در ساختار ظریف زغال سنگ و گرافیت و همچنین ساختار ویروسها بطور گسترده مورد استقبال قرار گرفت. اما مشارکت او در کشف ساختار مارپیچ DNA تنها پس از مرگش به رسمیت شناخته شد. شکل مارپیچ دوتایی یکی از نمادین ترین تصاویر در شیمی است و فرانکلین آن را از طریق کار خود بر روی تصاویر پرتو ایکس DNA کشف کرد. برخلاف بسیاری از شیمیدانهای حاضر در این فهرست، فرانکلین جایزه نوبل به نام خود ندارد. کمیته نوبل جوایزی را پس از مرگ اعطا نمی کند. اما عموماً تصور می شود که اگر او زنده بود، جوایز نوبل را که توسط کسانی که با آنها کار می کرد به اشتراک می گذاشت.
ماری مینارد دالی (1921–2003)
ماری مینارد دالی، شیمیدان و بیوشیمیدان آمریکایی، بطور گسترده بهعنوان اولین زن آفریقایی-آمریکایی شناخته می شود که دکترای شیمی دریافت کرده است. این شیمیدان این درجه را از دانشگاه کلمبیا دریافت نمود، جایی که در مورد ترکیبات و تأثیر آنها بر بدن و گوارش تحقیقات فراوانی انجام داد. او در طول زندگی خود، تحقیقات مهمی در مورد کلسترول، قندها و پروتئینها انجام داد و همچنین به ادامه مطالعات در مورد اثرمصرف سیگار روی ریه ها پرداخت. این شیمیدان همچنین برنامه هایی را برای کمک به دانشجویان اقلیت برای ورود به دانشکده پزشکی و برنامه های علوم فارغ التحصیلی پيشنهاد داد.
شیمیدان قرن بيستم، ماریو مولینا (1943–2020)
در دهه 1970، زمانی که شيميدان معروف ماریو مولینا تحقیقات خود را آغاز کرد، CFC ها (کلروفلوروکربنها) بهعنوان پیشران شیمیایی مورد استفاده قرار می گرفتند. اعتقاد او بر این بود که آنها بی ضرر هستند. اما همچنان در جو زمين جمع و متمرکز می شوند. مولینا و همکارانش می خواستند بفهمند چه اتفاقی برای آنها می افتد. آنها دریافتند که با رسیدن به جو فوقانی، CFC ها توسط تابش خورشید از بین می روند. به نوبه خود، این فرآیند کلر آزاد می کند که باعث خوردگی لایه اوزون می شود. بزرگترین سوراخ لایه اوزون بر فراز قطب جنوب قرار دارد و این اجازه می دهد تا اشعه های مضر UV به جو ما نفوذ کند و به سطح زمین برسند. اگر مولینا این پدیده را کشف نمی کرد، شاید انسانها هرگز برای کاهش انتشار CFC تلاش نمی کردند و آسیب به لایه اوزون بسیار بدتر از اکنون می شد.
سؤالات متداول 10 شیمیدان برتر تاریخ
1- در این فهرست مشهورترین شیمیدان تاریخ چه کسی می باشد؟
انتخاب مشهورترین شیمیدان همواره کار دشواری بوده است؛ زیرا در دوره ها و قرنهای مختلف دانشمندان متعددی در علم شیمی برجسته و معروف بوده اند. به اعتقاد اکثر کارشناسان، دیمیتری مندلیف را می توان بهعنوان مشهورترین شیمیدان تاریخ دانست.
2- چه عواملی باعث قرارگیری یک شیمیدان در لیست برترین شیمیدانان تاریخ می شود؟
زندگی یک شیمیدان مملو است از تحقیقات و آزمایشات مختلف. شیمیدانها بر اساس دستاوردهایی که در علم شیمی و کاربردشان در علوم مختلف از جمله پزشکی داشته اند، می توانند بعنوان برترینهای تاریخ شناخته شوند.
3- کدام شیمیدان خدمات و کمکهای بیشتری در پیشرفت علم شیمی کرده است؟
تمامی شیمیدانها به نوبه خود تلاشهای زیادی برای کمک به پیشرفت علمی شیمی کرده اند. اما به عقیده اکثریت مردم لویی پاستور بدلیل کشف واکسن که باعث نجات جان انسانهای زیادی شد، از درجه ویژه ای برخوردار است.
4- آخرین برنده جایزه نوبل شیمی چه کسی است؟
جایزه نوبل شیمی 2022 به کارولین برتوزی (Carolyn R. Bertozzi)، استاد دانشگاه استنفورد آمریکا؛ مورتن ملدال (Morten Meldal)، استاد دانشگاه کپنهاگ دانمارک و کارل بری شارپلس، از مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس آمریکا به پاس تلاشهایشان برای توسعه ساختار عملکردی شیمی (شیمی کلیک) و شیمی بیواورتوگونال (bioorthogonal chemistry) اهدا شد.
5- چه کشفی را می توان بعنوان مهمترین کشف قرن نوزدهم انتخاب نمود؟
بدون تردید کشف واکسیناسیون توسط شیمیدان معروف فرانسوی لویی پاستور که باعث پیشرفت چشمگیر علم شیمی و همچنین نجات جان انسانهای زیادی شد را می توان بهعنوان مهمترین رویداد علمی شیمی در قرن نوزدهم دانست.
خوب بود اما کافی و جذاب نبود.
با سلام و احترام
ممنون از نظر سازنده شما
حتماً در صدد تکمیل و بهبود کیفیت این مطلب خواهیم بود.