متیل اتیل کتون (MEK) یا بوتانون یک مایع بی رنگ با بویی شیرین شبیه ترکیب نعنا با استون است که در آب حل شده و به عنوان یک حلال صنعتی کاربرد گسترده ای دارد. این ترکیب یک ماده مصنوعی است اما در منابع طبیعی موجود در محیط زیست نیز وجود دارد. این ماده بطور طبیعی توسط بعضی از درختان تولید می شود و در بعضی از میوه ها و سبزیجات نیز در مقادیر اندک حضور دارد.
این ماده ترکیب طبیعی برخی از خوراکی ها مانند آب سیب، لوبیا، مرغ، عسل و انواع پنیر است. همچنین از طریق اگزوز اتومبیل و کامیون وارد هوا می گردد. نیمی از تولید متیل اتیل کتون در صنایع رنگ سازی و ساخت پوشش ها و نیز در تولید چسب و حلال های پاک کننده کاربرد دارد. کاربرد اولیه این ماده به عنوان حلال است و از نظر تولید تجاری حلال متیل اتیل کتون بعد از استون در رتبه دوم قرار می گیرد. این ترکیب در تولید رنگ، تمیز کردن لوازم الکترونیکی، به عنوان طعم دهنده در مواد غذایی و برای استریل کردن لوازم جراحی مورد استفاده قرار می گیرد زیرا بطور موثری باکتری ها را از بین می برد.
کاربرد متیل اتیل کتون
متیل اتیل کتون عنوان یک حلال برای ساخت مواد شیمیایی دیگر و تولید موم از نفت کاربرد دارد. همچنین در تولید روکش های سطحی، جوهر های چاپ، واسطه های شیمیایی، نوارهای مغناطیسی و نیز به عنوان ماده پایه جهت استخراج روغن ها، موم ها و رزین ها استفاده می شود. این ترکیب آلی، چربی گیر مناسب برای روغن های سنگین و تولید روان کننده ها می باشد. همچنین می توان برای تمیز کردن چسب های خاص، لاک و رنگ های لاتکس از آن استفاده کرد. سرعت تبخیر آن سریع است اگرچه به سرعت تبخیر استون نیست. توجه داشته باشید که این ماده می تواند بیشتر پلاستیک ها را تخریب و سبب تغییر رنگ در آن ها شود. به خصوص اگر پلاستیک ها برای مدتی طولانی در معرض آن قرار گیرند.
بوتانون که پلی استایرن و بسیاری دیگر از پلاستیک ها را در خود حل می کند، به عنوان مدل سیمان برای اتصال قطعاتی از کیت ها به فروش می رسد. گرچه این ماده اغلب به عنوان یک چسب در شناخته می شود ولی در واقع بوتانون یک عامل جوشکاری برای پلاستیک ها می باشد. بوتانون به عنوان ماده واسطه در فرایند تولید پراکسید متیل اتیل کتون شناخته می شود. پراکسید متیل اتیل کتون یک کاتالیزور برای برخی از واکنش های پلیمریزاسیون مانند اتصالات رزین های پلی استرهای غیر اشباع می باشد. به طور کلی در صنایع دیگر نیز به عنوان روان کننده و گریس، مانند روغن ترمز، ضد یخ و پوشش هایی مانند رنگ خودرو و صنعت نساجی کاربرد دارد.
نکات ایمنی در مورد متیل اتیل کتون
این محصول یک افزودنی غذایی غیرمستقیم است که از طرف سازمان غذا و داروی آمریکا ایمنی آن تایید شده است. این ماده اشتعال زا با اکثر مواد اکسیده شده واکنش داده و می تواند منجر به آتش سوزی و انفجار گردد. اگر غلظت این ترکیب در هوا آنقدر زیاد باشد که قابلیت اشتعال داشته باشد برای انسان ها غیر قابل تحمل خواهد بود. زیرا بخارات آن باعث تحریک چشم ها و سیستم تنفسی می گردد.
این ترکیب در دود سیگار نیز وجود دارد و باعث تحریک چشم ها و بینی می شود. طبق تحقیقات، فقط در مقادیر بالا می تواند بطور جدی سلامت افراد را به خطر اندازد. تماس طولانی مدت با این ماده می تواند باعث خشکی چشم، درماتیت، سردرد و مشکلات عصبی شود. حلال متیل اتیل کتون بطور طبیعی در آب های آشامیدنی و آب های سطحی در مکان های مختلف یافت می شود.
سوالات متداول متیل اتیل کتون (MEK)
1- متیل اتیل کتون MEK چه كاربردهايی دارد؟
متیل اتیل کتون در بسیاری از صنایع از جمله به عنوان حلال برای لاکها، چسبها، در تولید لاستیک مصنوعی، جوهرهای چاپ و رنگها، در محلولهای تمیز کننده، به عنوان کاتالیزور، مواد پاک کننده برای آبکاری، چربی زدایی، پاک کننده های رنگ، موم پارافین، ساخت چرم مصنوعی، نوار مغناطیسی، فیلم شفاف و پلیمرها، ساخت پودرهای کلوئیدی در مواد آتش زا و سایر محصولات شیمیایی كاربرد دارد.
2- آیا متیل اتیل کتون برای انسان مضر است؟
استنشاق اين ماده ممکن است بینی و گلو را تحریک کند. در غلظتهای بالاتر، MEK بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد. علائم آن شامل سردرد، حالت تهوع، سرگیجه، خواب آلودگی و گیجی مي باشد. قرار گیری در معرض مكرر آن ممکن است باعث بیهوشی شود. در تماس با پوست باعث تحریک خفیف آن می شود. تحریک کننده چشم و بينی است. علائم آن شامل قرمزی، درد و آبریزش چشم است. در صورت بلعیدن یا استفراغ می تواند وارد ریه شود و باعث آسیب شدید ریه شود. در تماس باعث خشکی، قرمزی، ترک خوردگی پوست (درماتیت) می شود.
3- روشهای نگهداری مناسب برای MEK چیست؟
اين ماده بايستی در مکان خنک، دارای تهویه مناسب، دور از مواد قابل احتراق و قابل اشتعال (مانند پارچه های کهنه، مقوا)، دور از مواد ناسازگار، دور از نور مستقیم خورشید، دور از گرما و منابع آتش نگهداری شود.
4- تفاوت متیل اتیل کتون MEK با استون چيست؟
اين ماده قوی تر از استون است، چون كه سرعت تبخیر کمتری دارد و در دمای بالاتر می جوشد. این تفاوتها باعث شده است تا MEK یک ماده پاک کننده قوی تر از استون باشد.
5- متیل اتیل کتون چيست؟
این ترکیب با فرمول (C4H8O ) یا (CH3CH3COCH2CH3 ) مایعی بی رنگ و قابل اشتعال با بوی تند است. اين ماده به عنوان حلال كاربردهای وسيعی دارد. قدرت بالای انحلال اين ماده باعث می شود تا صمغها، رزینها، چندین پلیمر مصنوعی، چربی ها و روغنها را حل کند. نام ديگر آن 2- بوتانون است.