جوش شیرین

سدیم هیدروژن کربنات یا سدیم بی کربنات (Bicarbonate of Soda) معروف به جوش شیرین، بی بو و بی مزه است. جوش شیرین در آب دارای ویژگی آمفوتر است؛ یعنی می تواند در آب به عنوان اسید یا باز رفتار کند. رفتار اسیدی آن به سبب وجود هیدروژن در فرمول شیمیایی آن است که در صنایع مختلف به عنوان آزاد کننده کاربرد دارد. این ترکیب به صورت پودر سپید یا بلورین دیده می شود. این ترکیب جاذب رطوبت و بوگیر است. همچنین در آب بطور کامل انحلال پذیر است اما در استون و متانول به طور کامل حل نمی شود و در اتانول نیز نامحلول است.

تولید جوش شیرین

به طور طبیعی جوش شیرین در چشمه‌ های آب معدنی یافت می شود. به طور مصنوعی نیز هنگام عبور گاز بی‌ کربنات سدیم و CO2 محلول جوشان کربنات سدیم خالص هیدروکسید سدیم مانند رسوب ته‌ نشین می ‌شوند. سدیم بی‌ کربنات در فرآیند سالوی به عنوان فراورده فرعی تولید می شود. در این فرآیند، کلرید سدیم با آمونیاک و دی‌اکسید کربن واکنش می دهند و بی‌ کربنات سدیم مانند رسوب ته‌ نشین خواهد شد. این رسوب را صاف و خشک می کنند تا در اثر حرارت کربنات سدیم حاصل شود.

کاربرد جوش شیرین

از جوش شیرین در صنایع غذایی و مواد اولیه غذایی، بهبود بهره وری دام و طیور، محصولات بهداشتی و ضد عفونی استفاده می شود. همچنین در کپسول های آتش نشانی، خنثی سازی اسید و باز و صنعت داروسازی نیز کاربرد دارد.

تفاوت جوش شیرین با بکینگ پودر

گاهاً جوش شیرین و بکینگ پودر را یکسان تلقی می کنند اما این دو دارای تفاوت هایی هستند. این محصول ترکیبی قلیایی بوده، در حالی که بکینگ پودر از ترکیب اسید با سدیم بی کربنات به دست می آید. اسید موجود در بکینگ پودر به شکل نمک است و تا وقتی مایعی به آن اضافه نشود واکنشی رخ نمی دهد.

نکات ایمنی در مورد جوش شیرین

خوردن جوش شیرین بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد استفاده شود. بوییدن آن ممکن است سبب سوزش بینی یا گلو شود. در اثر تماس با پوست حساس، ممکن است باعث ایجاد خارش یا سوزش در پوست شود. همچنین این ترکیب در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ایجاد سوزش و سرخی در چشم شود. استفاده از جوش شیرین در پخت انواع نان و شیرینی مضر است. افرادی که از ناراحتی معده رنج می برند، نباید از فراورده های تولیدی با جوش شیرین استفاده کنند. بطور مشخص نباید از نان های پخته شده توسط این ترکیب مصرف کنند؛ زیرا که برای هضم غذا مضر است.