پروپولیس یا بره موم به دلیل فواید متعددی که برای سلامتی دارد، یکی از اجزای محبوب در طب سنتی است. این، ماده ای رزین مانند است که توسط زنبورها ساخته می شود، زنبورها از آن برای مهر و موم کردن و محافظت کندوهای خود در برابر باکتریها و قارچهای مضر استفاده می کنند. بره موم حاوی بیش از 300 ترکیب فعال از جمله فلاونوئیدها، اسیدهای فنولیک و ترپنها است که مسئول خواص ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانی آن هستند. استفاده از بره موم در طب مدرن گسترش یافت و مطالعات متعددی استفاده بالقوه آن را در درمان بیماریهای مختلف از جمله عفونتهای دهان، بیماریهای پوستی و حتی سرطان نشان می دهد. در ادامه با نگاهی دقیق تر این ماده طبیعی را بررسی کنیم. در ابتدا می بایست بفهمیم که پروپولیس چیست و چند نوع دارد؟
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
پروپولیس چیست؟
پروپولیس یک ماده طبیعی است که از زنبور عسل به دست می آید. این ماده، صمغی چسبنده است که زنبورها آن را از جوانه درختان، شیره گلها و سایر منابع گیاهی جمع آوری می کنند. زنبورها سپس این رزین را با آنزیمهای خود و موم مخلوط می‌کنند تا بره موم را تشکیل دهند و در کندوهای خود برای مهر و موم کردن و محافظت در برابر باکتریها، قارچها و ویروسهای مضر از آن استفاده کنند.
انواع پروپولیس
به طور کلی دو نوع بره موم یا پروپولیس وجود دارد. اولین نوع بره موم قهوه ای نام دارد که عمدتاً در مناطق معتدلی مانند اروپا و آمریکای شمالی تولید می شود. نوع دوم، بره موم سبز نام دارد که در برزیل تولید می شود و این نوع به دلیل ترکیبات گیاهی منحصر به فردش از ارزش بالایی برخوردار است. بره موم قهوه ای ماده ای دارای رنگ قهوه ای تیره یا تقریبا سیاه با بو و طعمی متمایز است. این بره موم از حدود 50 درصد رزین، 30 درصد موم، 10 درصد اسانس و روغن معطر و 5 درصد گرده تشکیل شده است. این بره موم معمولاً در مکملهای بهداشتی کاربرد دارد، زیرا که دارای خواص ضد باکتری، ضد قارچی و آنتی اکسیدانی است. بره موم قهوه ای همچنین حاوی فلاونوئیدها است که برای سلامت قلب و عروق مفید است.
از طرف دیگر بره موم سبز ماده ای با رنگ سبز روشن است که چسبناک می باشد و طعم معطر قوی و منحصر به فردی دارد. بره موم سبز به دلیل خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد باکتری قوی خود بسیار ارزشمند است. یکی از دلایل اصلی خواص درمانی بالای بره موم سبز، محتوای بالای آرتیپیلین C است که یک آنتی اکسیدان قوی است.
مهمترین کاربردها و فواید پروپولیس
پروپولیس به دلیل فواید سلامتی بی شمارش که در طول سالها توسط تحقیقات علمی تایید شده است، کاملا شناخته شد. این ماده دارای خواص متمایزی است و در طیف وسیعی از کاربردها استفاده می شود. یکی از مهمترین فواید پروپولیس عملکرد آن به عنوان یک عامل ضد میکروبی است. این ماده همانطور که گفتیم دارای خواص ضد باکتری، ضد قارچی و ضد ویروسی قوی است. نشان داده شده است که در برابر چندین باکتری عفونت زا، از جمله E. coli، Salmonella و Staphylococcus aureus مقاومت ایجاد می کند. علاوه بر این، بره موم در درمان قارچ کاندیدا، که می تواند مشکلات سلامتی متعددی ایجاد کند، موثر است.
کاربردهای دیگر پروپولیس
دیگر کاربرد پروپولیس مربوط به خاصیت ضد التهابی آن است. داروی پروپولیس تاثیر قابل توجهی در کاهش التهاب و تورم دارد که این موضوع آن را به یک درمان موثر برای بیماریهایی مانند آرتریت، آلرژی و التهابات پوستی تبدیل می کند. علاوه بر این، این ماده در درمان بیماریهای دهانی مانند التهاب لثه و پریودنتیت نیز مفید است. یکی دیگر از مزایای مهم بره موم خواص آنتی اکسیدانی آن است. سطوح بالای آنتی اکسیدانهای طبیعی موجود در بره موم می تواند از بدن در برابر استرس اکسیداتیو که عامل اصلی چندین بیماری مزمن است محافظت کند. این خاصیت بره موم می تواند در بهبود عملکرد سلولی، کاهش پراکسیداسیون لیپیدی و حذف رادیکالهای آزاد، کمک کند.
علاوه بر مواردی که ذکر شد، ژل پروپولیس یک درمان موثر برای زخمها و سوختگیها است. تحقیقات نشان می دهد که این ماده می تواند با سرعت بخشیدن به پیشرفت بازسازی بافت به روند بهبودی کمک کند. همچنین خواص ضد عفونی کنندگی آن، بره موم را به یک درمان طبیعی ایده آل برای بیماریهای پوستی مختلف مانند آکنه و اگزما تبدیل می کند. در نهایت، بره موم دارای خواص ضد توموری است. تحقیقات همچنین نشان می دهد که پروپولیس می تواند رشد تومور را سرکوب و از تکثیر سلولهای سرطانی جلوگیری کند. این ویژگی به خاطر وجود فلاونوئیدهایی است که اثرات ضد تکثیری و ضد سرطانی را در شرایط in vitro و in vivo نشان می دهند.
آیا پروپولیس مضرات و خطری هم دارد؟
بره موم که چسب زنبور عسل نیز نام دارد، یک محصول طبیعی است که زنبورها از مخلوط کردن بزاق خود با رزین درختان و گیاهان تهیه می کنند. این ماده قرنهاست که برای اهداف مختلف از جمله به عنوان یک درمان طبیعی برای بهبود زخم، التهاب و عفونت استفاده می شود. در حالی که بره موم به طور کلی برای اکثر مردم بی خطر می باشد، خطراتی نیز می تواند در صورت استفاده از آن شما را تهدید کند. به عنوان مثال، از مهمترین خطرات پروپولیس می توان به این موضوع اشاره کرد که برخی از افراد ممکن است واکنش آلرژیک به بره موم را تجربه کنند که می تواند علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم پوست ایجاد کند. در موارد نادر، آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیک شدید و بالقوه تهدید کننده زندگی نیز می تواند رخ دهد.
بره موم همچنین ممکن است با برخی داروها، به ویژه داروهایی که بر لخته شدن خون یا سیستم ایمنی تاثیر می گذارند، تداخل داشته باشد. به این ترتیب مهم است که قبل از استفاده از بره موم، در صورت مصرف هر گونه دارویی، با پزشک صحبت کنید. یکی دیگر از خطرات احتمالی بره موم پتانسیل آلودگی آن به آفت کشها یا سایر مواد مضر است. این امر به ویژه در مورد بره مومهایی که از مناطقی با سطوح بالای آلودگی و یا مناطقی که معمولاً استفاده از آفت کشها در آن رواج دارد به دست می آید، صادق است. در نهایت، ذکر این نکته ضروری است که بره موم هرگز نباید به عنوان جایگزینی برای مراقبتهای پزشکی استفاده شود. اگرچه ممکن است این ماده فوایدی برای سلامتی دارا باشد، اما درمان کننده نیست و نباید برای درمان شرایط جدی بیماری، بدون نظارت یک متخصص مراقبتهای بهداشتی، به آن اعتماد کرد.
سوالات متداول پروپولیس و فواید آن
1- آیا می توان از بره موم برای پرکردن دندان استفاده کرد؟
در حالی که معمولاً استفاده ای در این زمینه ندارد، اما مشخص شد که بره موم دارای خواص ضد باکتریایی است که به طور بالقوه می تواند آن را در پرکردن دندان مفید کند.
2- آیا بره موم می تواند در درمان آکنه موثر باشد؟
بله، به دلیل خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی خود، پروپولیس برای جوش، درمانی موثر به شمار می آید. بره موم می تواند به کاهش التهاب، قرمزی و تورم مرتبط با آکنه کمک کند. این ماده باکتریهایی که باعث بروز جوش می شوند را نیز از بین ببرد.
3- آیا می توان از بره موم به عنوان یک نگهدارنده طبیعی استفاده کرد؟
بله، بره موم دارای خواص ضد میکروبی است و می تواند به عنوان یک نگهدارنده طبیعی برای برخی از محصولات مانند لوازم آرایشی و مواد غذایی استفاده شود.
4- آیا بره موم می تواند به ریزش مو کمک کند؟
تحقیقاتی وجود دارد که نشان می دهد احتمالاً به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی آن، بره موم ممکن است به رشد مو نیز کمک کند.
5- آیا رنگ بره موم بر قدرت آن تاثیر می گذارد؟
در حالی که همانطور که گفتیم رنگ بره موم می تواند از قهوه ای تا سبز متفاوت باشد. در ضمن، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد یک رنگ قوی تر از رنگ دیگر است. قدرت این ماده با کیفیت و غلظت ترکیبات فعال زیستی موجود در آن تعیین می شود.
