پیش از صحبت در مورد فواید بازیافت بهتر است بدانید که تا همین اواخر، بازیافت بخش عمده‌ای از زندگی اغلب مردم محسوب نمی‌شد. بااین‌حال، در چند سال اخیر شاهد آن هستیم که این پدیده به جنبه‌ای جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌های روزمره ما تبدیل شد. همچنین بسیاری از افراد زباله‌های خود را بدون اینکه واقعاً به موضوع بازیافت فکر کنند، به مواد قابل‌بازیافت و غیرقابل‌بازیافت دسته‌بندی می‌کنند. در حقیقت بازیافت توسط شهروندان و سیاست‌گذاران عمومی به‌عنوان یک راه‌حل واقعی برای مشکلات متعدد زیست‌محیطی مطرح می‌شود.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
بازیافت چیست؟
در زمینه بررسی موضوع فواید بازیافت، بهتر است ابتدا با تعریف بازیافت آشنا شویم. بازیافت به معنای تبدیل مواد زائد به مواد قابل‌استفاده است. مواد قابل‌بازیافت، به‌جای اینکه برای تخریب و پوسیده‌شدن به محل دفن زباله برده شوند، دوباره به مواد خام تبدیل می‌گردند. در تعریف دیگر بازیافت می‌توان گفت بازیافت عبارت است از بهره‌برداری دوباره مواد سودمند به‌منظور استفاده مجدد و جلوگیری از به هدررفتن این مواد. استفاده از بازیافت که یک روش مدرن و نوآورانه است باعث کاهش مصرف انرژی و کاهش مواد خام می‌شود.
انواع بازیافت
فواید بازیافت در مورد انواع مختلف آن می‌تواند متفاوت باشد. انواع بازیافت را می‌توان شامل مواردی به شرح زیر در نظر گرفت:
بازیافت کاغذ باطله و مقوا
بازیافت کاغذ برای اطمینان از کاهش اثرات زیست‌محیطی و کاهش ضایعات عمومی غیرضروری، حیاتی است. صنعت و تجارت سالانه تقریباً ۱۲.۵ میلیون تن کاغذ و مقوا را در بریتانیا دفع می‌کنند. بیشتر کاغذها قابل‌بازیافت هستند و می‌توان آنها را از محل‌های دفن زباله دور کرد! هر تن کاغذ یا مقوای بازیافتی می‌تواند تا ۱۷ درخت، دو یارد مکعب ظرفیت دفن زباله و ۴۱۰۰ کیلووات بر ساعت برق را ذخیره کند! همچنین شاید برایتان جالب باشد که ۷۰ درصد انرژی کمتری هنگام ساخت کاغذ جدید از مواد بازیافتی نسبت به هنگام استفاده از خمیر خالص مصرف می‌شود!
بازیافت پلاستیک
جهان سالانه ۳۸۱ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می‌کند و باتوجه‌به اینکه میزان زباله‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۳۴ دوبرابر خواهد شد، بازیافت پلاستیک بسیار حیاتی است. حدود ۵۰ گروه مختلف پلاستیک با صدها گونه مختلف وجود دارد. بیشتر انواع پلاستیک‌ها قابل‌بازیافت هستند و به همین دلیل، باید بازیافت شوند تا میزان زباله‌های ارسالی به محل دفن زباله کاهش یابد و از سرازیرشدن زباله‌ها در اقیانوس‌ها جلوگیری شود.
بازیافت فلزات
تمام گریدهای فلزات غیرآهنی و آهنی برای استفاده در آینده قابل‌بازیافت هستند. ازآنجایی‌که فلزات هنگام بازیافت کیفیت خود را از دست نمی‌دهند، می‌توانیم فلز را چندین بار بازیافت کنیم. برای اینکه بدانید بازیافت چقدر می‌تواند در انرژی صرفه‌جویی کند، توجه داشته باشید که بازیافت یک قوطی نوشیدنی آلومینیومی باعث صرفه‌جویی در انرژی کافی جهت تأمین انرژی یک تلویزیون برای حدود سه ساعت می‌شود!
بازیافت دستگاههای الکترونیکی
بازیافت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی تقریباً همه چیزهایی که از باتری یا دوشاخه تغذیه می‌شوند؛ مانند رایانه، تلفن همراه و تلویزیون را شامل می‌شود. همچنین بازیافت کالاهای الکترونیکی بخش تخصصی صنعت زباله و بازیافت است که هدف آن جلوگیری از ارسال اقلام الکتریکی به محل دفن زباله است.
بازیافت چوب
چوب را می‌توان مجدداً به‌عنوان مصالح ساختمانی استفاده کرد و به ماده‌ای به نام مالچ برای محوطه‌سازی بازیافت نمود. حتی چوب کم‌عیار برای استفاده مجدد مفید است زیرا می‌توانیم از آن به‌عنوان سوخت برای تولید انرژی سازگار با محیط‌زیست استفاده کنیم.
بازیافت شیشه
شیشه ۱۰۰% قابل‌بازیافت است و هیچ‌گاه خلوص یا کیفیت خود را هنگام بازیافت از دست نمی‌دهد، به این معنی که می‌توانیم چندین بار آن را بازیافت کنیم. تجزیه کامل شیشه ممکن است حدود یک میلیون سال طول بکشد که مشکل بزرگی برای اشغال بیش از حد مکان‌های دفن زباله محسوب می‌شود. جهت انجام بازیافت، شیشه باید تاحدامکان تمیز و بدون آلودگی باشد.
پوشاک و نساجی
با ظهور “فست مد” در سال‌های اخیر، ما بیشتر از همیشه لباس می‌خریم و بنابراین، منسوجات ضایعاتی زیادی داریم. در این مورد مسئله فقط مقدار منسوجات ارسالی به محل دفن زباله نیست، بلکه افزایش استفاده از مواد خام برای تولید لباس نیز مطرح است. از طریق بازیافت ما می‌توانیم تمام منسوجات مناسب برای پردازش مجدد، از جمله پارچه‌ها و لباس‌های اضافی را مجدداً برای استفاده آماده کنیم.
چرا بازیافت انجام می دهیم؟
بعد از توضیح انواع بازیافت و دانستنی‌های آن باید بدانیم که چرا از بازیافت استفاده می‌کنیم. بازیافت نقش مهمی در حفاظت از محیط‌زیست با کاهش ضایعات و حفظ منابع طبیعی دارد. یکی از مهم‌ترین فواید بازیافت که از مزایای زیست‌محیطی آن محسوب می‌شود، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. هنگامی که ما موادی مانند کاغذ، پلاستیک و فلز را بازیافت می‌کنیم، به کاهش نیاز به استخراج مواد خام از زمین کمک می‌نماییم که به نوبه خودمصرف انرژی و انتشار کربن مرتبط با فرایند تولید را کاهش می‌دهد.
مزایای بازیافت
بازیافت به دلیل مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی بی‌شمار در سال‌های اخیر به یک عمل پذیرفته شده تبدیل شد. یکی از اصلی‌ترین فواید بازیافت، حفظ منابع طبیعی است. با بازیافت موادی مانند کاغذ، پلاستیک، شیشه و فلز، می‌توانیم نیاز به استخراج مواد خام را کاهش دهیم که به نوبه خود به حفظ جنگل‌ها، حفظ انرژی و حفاظت از زیستگاه طبیعی گونه‌های مختلف کمک می‌کند یکی دیگر از مهم‌ترین فواید بازیافت، پتانسیل رشد اقتصادی و ایجاد شغل است. صنعت بازیافت فرصت‌های شغلی را در بخش‌های مختلف از جمله جمع‌آوری، مرتب‌سازی، پردازش و ساخت ارائه می‌دهد. بازیافت همچنین به کاهش هزینه‌های مدیریت زباله برای شهرداری‌ها و مشاغل و همچنین صرفه‌جویی در انرژی و هزینه تولید مواد جدید کمک می‌نماید.
علاوه بر این، بازیافت یک اقتصاد پایدار و دایره‌ای را ترویج می‌کند. با بازیافت مواد، می‌توانیم این حلقه را ببندیم و اطمینان حاصل کنیم که منابع ارزشمند به‌جای هدررفتن، دوباره مورداستفاده قرار می‌گیرند و بازیافت می‌شوند این نه‌تنها تقاضا برای مواد اولیه را کاهش می‌دهد، بلکه به ایجاد یک اقتصاد پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر که کمتر به منابع محدود وابسته است کمک می‌کند. به‌طورکلی، فواید بازیافت واضح و قانع‌کننده است. این فرایند به حفظ منابع طبیعی، کاهش آلودگی، ایجاد شغل، صرفه‌جویی در انرژی و ترویج اقتصاد پایدارتر و چرخه‌ای کمک می‌کند. فقط به‌خاطر داشته باشید که مواد قابل‌بازیافت را قبل از قراردادن در سطل بازیافت بشویید تا از انتشار آلودگی جلوگیری کنید.
معایب بازیافت
در کنار ذکر فواید بازیافت باید گفت که این پروسه بدون معایب هم نیست. یکی از چالش‌های اصلی بازیافت، هزینه و پیچیدگی فرایند بازیافت است. بازیافت مستلزم سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در زیرساخت‌ها، مانند سیستم‌های جمع‌آوری، امکانات مرتب‌سازی و کارخانه‌های بازیافت است. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند پرهزینه باشد و ممکن است نیاز به تعمیر و نگهداری مداوم و ارتقای داشته باشد. یکی دیگر از اشکالات بالقوه بازیافت، آلودگی مواد قابل‌بازیافت است. هنگامی که اقلام غیرقابل‌بازیافت با مواد قابل‌بازیافت مخلوط می‌شوند، این کار می‌تواند کیفیت مواد بازیافتی را کاهش دهد و آنها را کم‌ارزش یا حتی غیرقابل‌بازیافت کند. آلودگی ممکن است به دلیل دسته‌بندی نادرست یا قراردادن اقلامی که قابل‌بازیافت نیستند در سطل بازیافت رخ دهد.
علاوه بر این، بازیافت ممکن است همیشه سازگارترین گزینه برای محیط‌زیست نباشد. در برخی موارد، انرژی و منابع موردنیاز برای جمع‌آوری، دسته‌بندی و پردازش مواد قابل‌بازیافت ممکن است از مزایای زیست‌محیطی بازیافت بیشتر باشد. این امر به‌ویژه برای موادی که نرخ بازیافت پایینی دارند یا برای بازیافت نیاز به پردازش گسترده دارند صادق است. همچنین، بازیافت ممکن است برای مواد خاص یا در مناطق خاصی از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نباشد. تقاضای بازار برای مواد بازیافتی می‌تواند نوسان داشته باشد و اگر تقاضا کم باشد، ممکن است بازیافت اقلام خاصی از نظر مالی امکان‌پذیر نباشد. در چنین مواردی، روش‌های جایگزین مدیریت زباله، مانند دفن زباله یا تبدیل زباله به انرژی، ممکن است مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
آمار فواید بازیافت در ایران و جهان
آمار بازیافت در ایران و جهان نشان می‌دهد که تمایل به استفاده از روش‌های مدیریت پایدار پسماند درحال‌رشد است. در ایران، تلاش‌هایی برای افزایش نرخ بازیافت در سال‌های اخیر انجام گرفت که به‌سرعت در حال گسترش است. با برنامه‌هایی هدفمند برای افزایش آگاهی و بهبود زیرساخت‌ها جهت جداسازی و جمع‌آوری پسماند این مهم انجام‌پذیر می‌شود. دولت نیز سیاست‌هایی را برای تشویق به بازیافت و کاهش تأثیرات زیست‌محیطی دفن پسماند اجرا کرده است. در مقیاس جهانی، کشورها به طور چشمگیر اهمیت بازیافت را در کاهش اثرات تغییرات آب‌وهوا و کاهش استفاده از منابع متوجه شده‌اند. بسیاری از کشورها اهداف جسورانه‌ای برای افزایش نرخ بازیافت تعیین کرده‌اند و اصول اقتصاد دایره‌ای را برای کمینه‌سازی تولید پسماند پیاده‌سازی می‌کنند.
سوالات متداول فواید بازیافت
۱- بازیافت چه ارتباطی به بحث انرژی سبز دارد؟
در بحث انرژی سبز، فواید بازیافت با کاهش میزان انرژی لازم جهت تولید محصولات خاص شرح داده می‌شود.
۲- در زمینه فواید بازیافت وسایل الکترونیکی امکان بازیابی فلزات گران بهایی چون طلا تا چه میزان صحت دارد؟
امکان بازیابی فلزات گران بهایی چون طلا، پلاتین، نقره، مس، کادمیوم و غیره یکی از مهم‌ترین فواید بازیافت وسایل و لوازم الکترونیکی محسوب می‌شود.
۳- چرا در گزارش‌ها علمی مختلف بر قطع استفاده از پلاستیک به‌جای بازیافت آن تأکید می‌شود؟
بازیافت پلاستیک هزینه بر تر از تولید پلاستیک جدید است. ازاین‌رو در کشورهای مختلف علاقه‌ای به تولید کارخانه‌ها و واحدهای بازیافت پلاستیک وجود ندارد.
۴- چرا در زمینه اشاره به فواید بازیافت، بر کاهش تولید زباله نیز تأکید می‌شود؟
کاهش تولید زباله را می‌توان مهم‌ترین نقش مصرف‌کنندگان در جلوگیری از تولید پسماند و نیاز به بازیافت و صرف انرژی برای این منظور محسوب کرد.
۵- علت عدم پیشرفت اقتصاد محصولات بازیافتی چیست؟
علت این موضوع آن است که متقاعدکردن اغلب افراد جهت خرید محصولات بازیافتی دشوار است.
