آیا می دانید کاربرد تیوسولفات سدیم در صنایع چیست؟ تیوسولفات سدیم یک ترکیب معدنی با فرمول Na2S2O3·xH2O است. معمولاً به صورت پنتاهیدرات سفید یا بی رنگ، Na2S2O3·5H2O در دسترس است. یک ماده جامد کریستالی است که به خوبی در آب حل می شود. تیوسولفات در استخراج طلا، تصفیه آب، شیمی تحلیلی، ساخت فیلمهای عکاسی و چاپ بر پایه نقره و پزشکی استفاده می شود. کاربردهای پزشکی این ماده شامل درمان مسمومیت با سیانور و پیتریازیس است. در ادامه بیشتر با اهمیت و کاربردهای تیوسولفات سدیم آشنا خواهیم شد.
کاربردهای تیوسولفات سدیم در صنایع
تیوسولفات سدیم عمدتا در صنعت استفاده می شود. به عنوان مثال برای سفید کردن پشم، پنبه، ابریشم، … صابون، چسب، خاک رس، ماسه، بوکسیت و… روغنهای خوراکی، چربیهای خوراکی و ژلاتین استفاده می شود.
کاربردهای پزشکی
یک کاربرد تیوسولفات سدیم در صنایع، استفاده در پزشکی برای درمان مسمومیت با سیانور است. تیوسولفات به عنوان بستری برای آنزیم روداناز عمل می کند، که تبدیل سیانید را به تیوسیانات بسیار کم سمی کاتالیز می کند که در ادرار دفع می شود. کاربردهای دیگر آن در پزشکی عبارتند از درمان موضعی کرم حلقوی و کچلی، درمان برخی عوارض جانبی همودیالیز و شیمی درمانی. این ماده ممکن است برای کاهش برخی از عوارض جانبی سیس پلاتین (یک داروی سرطان) استفاده شود. این دارو در مدیریت ورمهای خون در طول شیمی درمانی به کار می رود. تیوسولفات همچنین به عنوان درمانی برای کلسی فیلاکسی در افرادی که تحت همودیالیز با بیماری کلیوی در مرحله پایانی هستند، استفاده می شود. ظاهراً پدیده ای وجود دارد که در آن باعث اسیدوز متابولیک شدید در برخی از بیماران می شود.
تیوسولفات سدیم در پردازش عکس
این یکی دیگر از کاربردهای تیوسولفات سدیم در صنایع است. هالیدهای نقره، به عنوان مثال AgBr، اجزای معمول امولسیونهای عکاسی، پس از درمان با تیوسولفات آبی حل می شوند. این ماده به عنوان یک تثبیت کننده عکاسی به کار می رود.
خنثی کردن کلر آب
برای کلر زدایی آب لوله کشی از جمله کاهش سطح کلر برای استفاده در آکواریومها، استخرها و اسپاها (به عنوان مثال، پس از سوپرکلره) و در کارخانه های تصفیه آب استفاده می شود. در آزمایش pH مواد سفید کننده، تیوسولفات سدیم اثرات رنگ برنده سفیدکننده را خنثی می‌کند و به فرد اجازه می‌دهد تا pH محلولهای سفیدکننده را با نشانگرهای مایع آزمایش کند. واکنش مربوطه مشابه واکنش ید است: تیوسولفات هیپوکلریت (ماده فعال سفید کننده) را کاهش می دهد و در نتیجه به سولفات اکسید می شود. واکنش کامل این است:
4NaClO + Na2S2O3 + 2NaOH → 4NaCl + 2Na2SO4 + H2O
به طور مشابه، تیوسولفات سدیم با برم واکنش می دهد و برم آزاد را از محلول خارج می کند.
یدومتری
تیوسولفات سدیم به صورت استوکیومتری با ید واکنش می دهد و بر اساس واکنش یدید می دهد. این خاصیت باعث می شود که این ترکیب به عنوان یک تیترانت در تعیین ید مورد استفاده قرار گیرد. این کاربرد خاص را می توان برای اندازه گیری محتوای اکسیژن آب از طریق یک سری واکنشهای طولانی در آزمایش وینکلر برای اکسیژن محلول ایجاد کرد. همچنین در تخمین حجمی غلظت برخی از ترکیبات در محلول (مثلا پراکسید هیدروژن) و در تخمین میزان کلر در پودر سفید کننده تجاری و آب استفاده می شود.
تیوسولفات سدیم به عنوان نرم کننده آب
همچنین تیوسولفات سدیم در صنایع به عنوان نرم کننده آب به کار می رود. تیوسولفات برای کلر زدایی آب، از جمله کاهش سطح کلر برای استفاده در آکواریومها، استخرها و اسپاها و در کارخانه های تصفیه آب برای تصفیه آب شستشوی بعدی که قبل از رهاسازی به رودخانه ها ایجاد می شود، استفاده می شود. واکنش احیا مشابه واکنش احیای ید است، تیوسولفات هیپوکلریت (ماده فعال در سفید کننده) را کاهش می دهد و با این کار به سولفات اکسید می شود.
تیوسولفات سدیم در استخراج طلا
تیوسولفات سدیم جزئی است که به عنوان یک عامل شستشوی جایگزین برای سیانید برای استخراج طلا استفاده می شود. مزیت این روش این است که تیوسولفات اساساً سمی نیست و انواع سنگ معدنی که در برابر سیانیداسیون طلا مقاوم هستند ممکن است توسط تیوسولفات شسته شوند.
سوالات متداول تیوسولفات سدیم در صنایع
1- ساختار تیوسولفات سدیم چیست؟
در حالت جامد، آنیون تیوسولفات به شکل چهار وجهی است و به طور تصوری از جایگزینی یکی از اتمهای اکسیژن با یک اتم گوگرد در آنیون سولفات به دست می‌آید. فاصله SS یک پیوند منفرد را نشان می دهد، به این معنی که گوگرد انتهایی بار منفی قابل توجهی دارد و برهمکنش های SO دارای ویژگی پیوند دوگانه بیشتری هستند.
2- تولید تیوسولفات سدیم در صنایع به چه صورت است؟
در مقیاس صنعتی، تیوسولفات سدیم عمدتا از مواد زائد مایع تولید سولفید سدیم یا رنگ گوگرد تولید می‌شود. در آزمایشگاه، این نمک را می توان با حرارت دادن محلول آبی سولفیت سدیم با گوگرد یا با جوشاندن هیدروکسید سدیم و گوگرد تهیه کرد
3- عوارض جانبی تیوسولفات سدیم چیست؟
فشار خون پایین (وابسته به سرعت تزریق)، حالت تهوع/استفراغ، سرگیجه، سردرد، درمان طولانی مدت خونریزی، واکنشهای حساسیت مفرط، درماتیت تماسی، گرما، تحریک موضعی، این موارد حاوی تمام عوارض جانبی احتمالی نیست و ممکن است موارد دیگری نیز رخ دهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد عوارض جانبی با پزشک خود مشورت کنید.
4- خواص تیوسولفات چیست؟
تیوسولفات سدیم یک کریستال مونوکلینیک بی رنگ یا پودر کریستالی سفید، بی بو و شور است. چگالی نسبی برای این 1.667 است. محلول در آب، حلالیت آن در 100 درجه سانتیگراد 231 گرم در 100 میلی لیتر بخار است. نمک تیوسولفات در دماهای بالا تجزیه می شود و سولفات سدیم با پلی سولفید سدیم ایجاد می کند. در آب و برخی از حلالهای قطبی دیگر تجزیه می شود. نمک تیوسولفات هنگامی که در معرض اسیدهای رقیق مانند اسید هیدروکلریک رقیق قرار می گیرد، تحت واکنش تجزیه قرار می گیرد و گوگرد را با دی اکسید گوگرد می دهد.
5- خطرات کاربرد تیوسولفات سدیم در صنایع چیست؟
تیوسولفات سدیم یک ماده سمی نیست و برای اهداف پزشکی استفاده می شود. با این حال، هنگامی که تجزیه می شود، بخارات سمی اکسید گوگرد تولید می کند که ممکن است باعث تحریک چشم، پوست و غشاهای مخاطی شود.
