کالیفون

کالیفون یا گام رزین یا به اصطلاح قیر یونانی، نوعی رزین جامد است که از کاج و گیاهان دیگر که عمدتاً مخروط ها هستند، بدست می آید. استفاده از رزین های دارای منشا گیاهی مانند این محصول به هزاران سال پیش برمی گردد. هر زمان که درختی به هر علت زخمی شود، آن درخت برای مرمت زخم صمغی ترشح می کند که محل زخم را بسته و از خروج عصاره موجود در آوند که برای تغذیه و رشد اجزا درخت است، جلوگیری می کند. صمغی که درختان سوزنی برگ ترشح می کنند تا نزدیک به 70 درصد کالیفون دارد و نیز روغن ترپنتین که باقی آن را تشکیل میدهد، جاری شدن صمغ به بیرون از بافت های درخت را تسهیل می بخشد.

کالیفون در انواعی گوناگون به رنگ های زرد بسیار روشن تا قهوه ای تیره یافت می شود. تمام این انواع دارای شفافیت و براقیت هستند. در عین حال شکننده و حتی نسبتا ً نرم با بویی ملایم می باشند. این ماده به معمولا جامد با ظاهری شیشه ای است. اگرچه برخی از کریستال های رزین تشکیل می شوند، به خصوص وقتی که در محلول قرار بگیرند. نقطه ذوب این ترکیب در نمونه های مختلف، متفاوت و متغیر است. برخی از آنها در دمای آب جوش، نیمه مایع هستند. برخی دیگر در دمای ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد ذوب می شوند.

گام رزین بسیار اشتعال پذیر است. بطوریکه با شعله دودی می سوزد، بنابراین هنگام ذوب آن باید مراقبت کنید.  کالیفون عمدتاً از اسید آبیتیک تشکیل شده است. همچنین ترکیب شده از ماده قلیایی سوزاننده برای تشکیل نمک که به صابون های رزین معروف هستند. این ماده در الکل، اتر، بنزن و کلروفرم محلول است. محلول حاصل از حرارت دادن در الکل در دماهای پایین تر بیشتر به رنگ های روشن و با بالا رفتن دمای حل کردن در الکل انواع تیره تر حاصل می شوند. انواع روشن تر که خالص تر و یکنواخت تر است، بیشتر کاربرد های دارویی دارند. سایر انواع آن دارای کاربرد های عمومی تر هستند.

تولید کالیفون

رزین ترشح شده از درختان در ظرف در بسته تا کمی بیش از 100 درجه سلسیوس حرارت داده می شود. در این شرایط آب و ترپنتین از طریق تقطیر جمع آوری می گردد. باقیمانده درون پاتیل که در حالت مذاب است، پس از سرد شدن، ماده ای شبه شیشه ای به رنگ بسته به نوع صمغ و فرایند تصفیه از زرد تا قهوه ای بوده است. همچنین متشکل از تا 90 درصد آبیتیک اسید و ایزومرهای آن لوپیماریک اسید می باشد.

کاربرد کالیفون

کالیفون ترکیبی در جوهر چاپ، فتوکپی و کاغذ چاپ لیزر، لاک الکل، انواع چسب، صابون، برش کاغذ، جوش لحیم کاری و موم آب بندی است. از آن می توان به عنوان ماده لعاب در صنایع دارویی و تهیه آدامس نیز بهره برد. در داروسازی، رزین، ماده اولیه را برای تهیه چندین دارو مانند پماد تشکیل می دهد. رزین و مشتقات آن نیز کاربردهای دارویی گسترده ای دارند. مشتقات رزین خواص شکل گیری و پوشش دهی فیلم را با ویژگی های عالی نمایان می سازند. همچنین از آن برای فرموله کردن میکروکپسول ها و نانو ذرات استفاده می شود. گلیسرول، سوربیتول و استرهای مانیتول رزین به عنوان پایه صمغ جویدنی برای مصارف دارویی کاربرد دارند.

کالیفون در صنعت نوعی عامل پاک کننده است که در لحیم کاری استفاده می شود. لحیم کاری سرب – قلع که معمولاً در تجهیزات الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد، دارای ۱ تا ۲ درصد وزنی رزین به عنوان هسته اصلی بوده و به جریان فلز مذاب کمک می کند. در این حالت، با کاهش لایه اکسید جامد نسوز تشکیل شده، در سطح، به جریان فلز مذاب کمک کرده، ارتباط بهتری برقرار می کند و موجب می شود خواص سطح به فلز بازگردد. رزین در این حالت، اغلب به عنوان یک باقی مانده سوخته یا پاک کننده در اطراف لحیم کاری جدید مشاهده می گردد. کالیفون در مقادیر کم به پُر کننده شکاف یا ماسه سنتی اضافه شده تا در ساختمان سازی بکار رود.

نکات ایمنی در مورد کالیفون

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض با کالیفون در استفاده از محصولات روکش دار، به عنوان مثال، پرینتر لیزری یا کاغذ فتوکپی می تواند نوعی حساسیت تماسی و پوستی ایجاد کند.