فرمیک اسید

فرمیک اسید(Formic acid) به شکل مایع بی رنگ، خورنده و سمی با رایحه تند است که  با نامهای جوهر مورچه و متانوئیک اسید نیز شناخته می شود. این ماده ساده ترین عضو گروه کربوکسیلیک اسیدها می باشد. اولین بار در قرن پانزدهم از تقطیر توده ای از مورچه های مرده به دست آمد و سپس در سال 1855 یک شیمیدان فرانسوی آن را با استفاده از منوکسید کربن سنتز کرد. این روش همان روشی است که امروزه نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده در نیش زنبور و ترکیب عمده ماده گزش زا در برگ گزنه نیز یافت شده است. فرمیک اسید کاملا محلول در آب، اتر و الکل است و به عنوان یک ترکیب شیمیایی واسطه، حلال و ضدعفونی کننده استفاده می شود.

تولید فرمیک اسید

قسمت عمده فرمیک اسید که جزیی از مواد شیمیایی صنعتی است به عنوان محصول فرعی در تولید سایر ترکیبات شیمیایی، به ویژه اسید استیک تولید می شود اما با روند رو به رشد استفاده آن در مواد نگهدارنده و آنتی باکتریال در غذای دام، امروزه در صنعت توجه ویژه ای به تولید آن می‌شود. وقتی متانول و مونواکسید کربن در حضور یک باز قوی مانند منواکسید سدیم با هم واکنش می‌دهند، مشتقی از فرمیک اسید به نام متیل فرمات تولید شده و. سپس از هیدرولیز متیل فرمات، فرمیک اسید ایجاد می شود.

کاربرد فرمیک اسید

فرمیک اسید  بیشتر به عنوان ماده  نگهدارنده و ضد باکتری در غذای دام استفاده می شود. پاشیدن مقداری از آن روی علف تازه خشک شده از فساد و پوسیدگی آن جلوگیری کرده و مواد مغذی آن را تا حد بالایی حفظ خواهد کرد. این ترکیب همچنین به مقدار کم در صنعت نساجی و دباغی استفاده می شود. برخی از مشتقات آن مانند استرهای فرمات در خوشبو کننده ها مورد استفاده قرار می گیرند.

نکات ایمنی کار با فرمیک اسید

بیشترین خطر فرمیک اسید در تماس با پوست یا چشم با مایع یا بخار غلیظ آن است. تماس پوست با مایع یا بخار آن باعث سوختگی شیمیایی و در صورت تماس با چشم ممکن است باعث ایجاد آسیب های دائمی در چشم فرد شود. تنفس بخار آن موجب تحریک و سوزش دستگاه نفسی خواهد شد. سازمان غذا و داروی آمریکا مقدار مجاز بخار فرمیک اسید در هوای محیط کار را PPM5 اعلام کرده است. فرمیک اسید در صورت ورود به بدن به آسانی متابولیزه شده و از بدن دفع می شود اما با قرار گرفتن مداوم در معرض آن باعث ایجاد عوارض مزمن مثل ایجاد حساسیتهای پوستی خواهد شد. همچنین آزمایش روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده که قرار گرفتن طولانی در معرض فرمیک اسید باعث ایجاد جهش ژنی و آسیبهای کلیوی و کبدی می شود.