دی اتیلن گلایکول

دی اتیلن گلایکول (DEG) از رایج ترین حلال های آلی است که طیف وسیعی از کاربرد های صنعتی را پوشش می دهد. این ترکیب می تواند بسیاری از ترکیبات آلی دیگر را در خود حل کند. خواص شیمیایی و کاربرد های ویژه دی این ترکیب در قرن بیستم مورد توجه دانشمندان قرار گرفت. گرچه موارد کاربردی زیادی در صنایع برای این ماده معرفی شده اما نقش اصلی آن استفاده به عنوان حلال می باشد.

دی اتیلن گلایکول محلولی بی رنگ، بی بو، سمی و با خاصیت هیگروسکوپیک و مزه شیرین است. این ترکیب همانند مونو اتیلن گلایکول در آب، الکل، اتر و استون انحلال پذیر می باشد. به طور گستره این محصول مانند هم خانواده های خود به عنوان حلال صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

تولید دی اتیلن گلایکول

دی اتیلن گلایکول عموما از هیدرولیز جزئی اتیلن اکساید تولید می شود. با توجه به شرایط ممکن است مقادیر مختلفی از این ترکیب یا حتی انواع دیگر خانواده گلایکول ها تولید گردد. دی اتیلن گلایکول محصول حاصل دو اتیلن می باشد که با پیوندی اتری به هم متصل شده اند. این ترکیب به عنوان یک محصول مشترک همراه مونو اتیلن گلایکول و تری اتیلن گلایکول به دست می آید. در صنعت هدف اصلی به حداکثر رساندن تولید مونو اتیلن گلایکول می باشد. چرا که از طرفی مونو اتیلن گلایکول ارزش بالاتری نسبت به سایر هم خانواده ها دارد و از طرفی تقاضا برای دی اتیلن گلایکول به درخواست و نیاز بازار به مشتقات مونو اتیلن گلایکول دارد.

کاربرد دی اتیلن گلایکول

دی اتیلن گلایکول به طور مستقیم در تولید رزین های پلی استری، پلی اروتان و پلاستیزرهای اشباع و غیر اشباع کاربرد دارد. همچنین به عنوان بلوک های ساختاری برخی سنتزهای آلی مانند مورفین استفاده می شود. از دیگر کاربرد های عمده این ترکیب، استفاده به عنوان حلال برخی مواد از قبیل نیتروسلولز ها، رزین ها، رنگ ها، روغن ها و سایر ترکیبات آلی است. این ماده همچنین رقیق کننده تنباکو، چوب پنبه، جوهر چاپ و چسب نیز می باشد.

از دیگر کاربرد های این محصول استفاده در روان کننده ها، سوخت پخت و پز، نوار های کاغذ دیواری و مایع ترمز می باشد. در محصولات مراقبت شخصی مانند کرم ها و لوسیون ها و نیز دئودورانت ها از این ماده بهره می برند. از محلول های رقیق این محلول به عنوان محافظت کننده ها استفاده می شود. ضد یخ اتیلن گلایکول نیز حاوی درصدی اندک از این ماده خواهد بود.

نکات ایمنی در مورد دی اتیلن گلایکول

یکی از مشخصات و ویژگی های دی اتیلن گلایکول سمیت آن می باشد. اولین بار سمیت آن در سال 1937 کشف شد ولی اطلاعات موجود جهت اثر آن بر روی انسان محدود و ناکافی می باشد. اثر سمیت آن علاوه بر انسان ها بر روی حیوانات نیز وجود دارد. راه های اصلی اثر و جذب دی این ترکیب از راه دهان و سپس پوست است. اثرات اصلی را بر روی سیستم گوارش، روده و معده می گذارد و همچنین به کمک جریان خون می تواند دچار اختلال در کارکرد سایر سیستم های بدن گردد.

اثر این ترکیب در طول یک بازه یک روزه الی دو هفته ای نمایان می شود. هرچه از زمان جذب بگذرد، فرصت پیدا کرده تا متابولیسم بیشتری با مواد دیگر بدن داشته باشد و عوارض شدیدتری را ایجاد کند. علائم اولیه که پس از جذب این ترکیب در بدن نمایان می شود به صورت زیر می باشد.

• تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• اسهال
• برخی از علائم عصبی اولیه
• افت فشار خون خفیف

سوالات متداول

1- کاربردهای دی اتیلن گلایکول چیست؟

اين ماده در تهیه ضدیخ، لوازم آرایشی، روان کننده ها، کاغذ دیواری، روغن ترمز، سیگار و تنباکو، برخی رنگها، چوب پنبه، جوهر چاپ و چسب كاربرد دارد.

2- ويژگيهای فيزيكی و شيميايی دی اتیلن گلایکول چیست؟

اين ماده ترکیب آلی مایعی شیرین مزه، بی رنگ، سمی، بدون بو و رطوبت گیر است. این حلال در آب، الکل، اتر، استون و اتیلن گلیکول قابل حل است. بعلاوه نقطه اشتعال بالایی دارد، بخارات سمی منتشر نمی کند و از طریق پوست جذب نمی شود.

3- نامهای ديگر دی اتیلن گلایکول چیست؟

نامهای ديگر اين ماده 2,2-اکسیدی، اتان-1-ال، اتیلن دی گلیکول، دی گلیکول،  2,2-اکسی بی اتانول، 2,2-اکسیدی اتانول، دی هیدروکسی، دی اتیل اتر و دیگنوس است.

4- آیا دی اتیلن گلیکول سرطان زا است؟

آژانس حفاظت از محیط زیست و آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، این ترکیب را بعنوان ماده سرطان زا طبقه بندی نکرده اند.

5- در صورت قورت دادن دی اتیلن گلیکول چه اتفاقی می ‌افتد؟

ابتدا بی اشتهایی، استفراغ و تغییر در تعادل اسیدی بدن رخ می دهد. اسیدوز بدتر بدن منجر به آسیب کبدی و کلیوی می شود که بدون مداخله پزشکی منجر به مرگ شود.

آنالیز دی اتیلن گلایکول