جلوگیری از فساد میکروبی و افزایش عمر مفید شوینده ها و مواد بهداشتی تنها با وجود نگهدارنده مواد شوینده در ترکیبات آنها تامین می شود. نگهدارنده مواد شوینده (Preservatives)، نوعی ماده شیمیایی است که جزئی ثابت در ترکیبات مواد شوینده مایع و خشک محسوب می شود. به همین دلیل است که بسیاری از ما بدون نگرانی از خراب شدن شوینده ها، آنها را تا آخرین مقدار مصرف می کنیم. در این مقاله به بررسی چند مورد از نگهدارنده ها در صنایع شوینده خواهیم پرداخت.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
- انواع نگهدارنده ها در مواد شوینده
- تگزاپون چیست؟
- بتائین، ماده نگهدارنده گیاهی
- لورامید، ماده نگهدارنده کرم و شوینده
- اسید سولفونیک یک نگهدارنده مواد شوینده
- هیدروکسید پتاسیم نوعی نگهدارنده مواد شوینده
- تری اتانول آمین، نگهدارنده مواد شوینده
- فرمالدئید نوعی نگهدارنده مواد شوینده
- سوالات متداول انواع نگهدارنده مواد شوینده
انواع نگهدارنده ها در مواد شوینده
از آنجایی که انواع مواد شوینده نیز مانند سایر مواد بهداشتی و محصولات صنعتی در معرض عوامل محیطی و شرایط فساد قرار می گیرند، امروزه با انواع این مواد مواجه هستیم. از این مواد با اهداف حفظ کیفیت مواد شوینده در طولانی مدت و در نتیجه افزایش ماندگاری آنها استفاده می شود. انواع نگهدارنده مواد شوینده مواد مختلفی را در بر می گیرند. به طور مثال تگزاپون، بتائین، لورامید، اسید سولفوریک، هیدروکسید پتاسیم و تری اتانول آمین هر کدام نمونه هایی از نگهدارنده های شوینده ها و مواد بهداشتی هستند. این مواد خواص، ویژگیها، کاربردها و مکانیسم عمل منحصر به فرد خود را دارند. در ادامه این مطلب به طور جداگانه به بیان توضیحات هر کدام پرداخته می شود.
تگزاپون چیست؟
تگزاپون محصولی مایع است که با نام سدیم لورت سولفات هم شناخته می شود. این محصول شیمیایی ضمن آنکه هم ردیف انواع نگهدارنده مواد شوینده می باشد و در ماندگاری محصول مورد نظر تاثیرگذار است، قابلیتهای دیگری نیز دارد. از جمله قابلیتهای تگزاپون اینکه حلال در آب است و به سرعت تولید کف می کند. این محصول قادر به از میان برداشتن آلودگیها و چربیها است. از طرفی تگزاپون جزو مواد سبک و سازگار با دیگر افزودنیها می باشد.
جالب است بدانید تگزاپون امروزه در صنایع شوینده بسیار کاربرد دارد. به طوری که تقریباً در هر نوع شوینده از قبیل صنعتی، بهداشتی، دارویی و خانگی کارایی دارد. از جمله کاربردهای این محصول استفاده از آن در صابونها، مایع ظرفشویی، شوینده های صنعتی، صابون، کرم، لوسیون و مواد مشابه است. این محصول در دو نوع تگزاپون صدفی و تگزاپون N70 در بازار توسط شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات به فروش می رسد.
بتائین، ماده نگهدارنده گیاهی
بتائین (Betaine) محصولی پودری و سفید رنگ و در واقع نوعی نگهدارنده مواد شوینده است. این محصول دارای فرمولاسیون شیمیایی C5H11NO2 می باشد. بتائین در ردیف مواد نگهدارنده گیاهی است و منشا گیاهی و طعمی شیرین دارد. از بتائین با هدف افزایش قدرت پاک کنندگی و تولید کف در شوینده ها استفاده می شود. از دیگر خواص این محصول، مرطوب کنندگی می باشد. بنابراین با هدف تولید محصولات مرطوب کننده در مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. همچنین دارای خواص ضدعفونی کنندگی است. از جمله کاربردهای مهم بتائین می توان به استفاده از آن در صنایع شوینده، مواد آرایشی و بهداشتی و همچنین مکملهای غذایی دام و طیور اشاره کرد.
لورامید، ماده نگهدارنده کرم و شوینده
لورامید محصولی چسبناک، زرد رنگ و مایع با نام علمی کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید است. این محصول که در ردیف آمیدهای چرب با زنجیره بلند قرار دارد، نوعی پایدار کننده و نگهدارنده مواد شوینده است. لورامید را می توان جزو مواد نگهدارنده گیاهی هم به شمار آورد. البته قابلیتهای دیگری هم دارد؛ از جمله اینکه غلظت دهنده، امولسیون کننده و افزایش دهنده کف است. مانند لورامید نارگیل که به عنوان تولید کننده کف در مواد شوینده کاربرد دارد. بنابراین می توان انتظار داشت کاربرد اصلی آن در تولید شوینده باشد. به طور مثال به عنوان ترکیبات اصلی در تولید انواع شامپو، مایع ظرفشویی، مایع دستشویی و انواع مواد آرایشی و بهداشتی استفاده دارد.
در صنایع دیگر مانند محصولات آفت کش، صنایع رنگ و رنگدانه، ساخت مواد شیمیایی، عطرسازی، داروسازی، کشاورزی، صنایع چسب، تولید سیمان و… نیز کارایی دارد. از مهمترین خواص لورامید خاصیت قلیایی آن می باشد که آن را به گزینه ای مناسب جهت استفاده در شوینده ها تبدیل کرده است.
اسید سولفونیک یک نگهدارنده مواد شوینده
اسید سولفونیک (Sulfonic acid) نوعی ترکیب آلی و نمونه ای پرکاربرد از انواع نگهدارنده مواد شوینده است. از خواص مهم سولفونیک اسید می توان به قوی بودن میزان اسیدیته و قطبی بودن آن اشاره کرد. به همین علت به راحتی در آب حل می شود و وجود آن در ترکیبات شوینده ها، کیفیت محصول را بالا می برد. از اسید سولفونیک با اهداف پاک کردن لکه ها و چربی زدایی نیز در شوینده ها استفاده می شود. امروزه در سایر صنایع مهم از جمله صنایع دارویی، غذایی، رنگ و رزین، نساجی و … نیز با توجه به خواص آن استفاده می شود.
هیدروکسید پتاسیم نوعی نگهدارنده مواد شوینده
از دیگر انواع نگهدارنده مواد شوینده هیدروکسید پتاسیم (KOH) را می توان اشاره کرد. از مهمترین خواص هیدروکسید پتاسیم به نقطه ذوب نسبتاً کم و قدرت انحلال پذیری بالای آن در آب می توان اشاره کرد. همچنین، واکنش با مواد دیگر و جذب آنها را آسان می کند. به همین علت، وجود این ماده در شوینده مورد نظر بر کیفیت آن می افزاید. هیدروکسید پتاسیم ماده ای جامد و سفید رنگ می باشد که در شوینده ها معمولاً به صورت پودری به استفاده می رسد. امروزه از این محصول در صنعت کود و کشاورزی، صنایع غذایی، پتروشیمی و سایر صنایع نیز استفاده می شود.
تری اتانول آمین، نگهدارنده مواد شوینده
تری اتانول آمین از جمله انواع نگهدارنده مواد شوینده و محصولی مایع و بی رنگ است. از مهمترین خواص تری اتانول آمین خنثی سازی اسیدهای چرب است. همچنین pH محلول را بافر می کند. بنابراین وجود این ماده در ترکیبات شوینده مورد نظر بر نحوه کنش ترکیبات آن و دیگر افزودنیها تاثیرگذار است. جالب است بدانید کاربرد اصلی تری اتانول آمین در تولید سورفکتانتها و امولسیفایرها است. با این حال، حوزه استفاده از آن بسیار گسترده می باشد. به طوری که در داروسازی، تولید شوینده و پاک کننده، تولید رنگ، جوهر، سیمان و غیره نیز کارایی دارد.
فرمالدئید نوعی نگهدارنده مواد شوینده
از دیگر انواع نگهدارنده مواد شوینده، فرمالدئید با نام علمی متانال (methanal) می باشد. این محصول گازی شکل است و بوی زننده و تند دارد. فرمالدئید در واقع ترکیبی دو قطبی است که نه تنها به عنوان یکی از انواع نگهدارنده شوینده بلکه به عنوان محصولی ضدعفونی کننده نیز کاربرد دارد. فرمالدئید باکتریها را به راحتی از بین می برد و در بسیاری از شوینده ها کاربرد دارد. همچنین، در صنایع مهم و بزرگ دیگر مانند چسب سازی، نساجی، صنعت خودرو و غیره کاربرد دارد.
سوالات متداول انواع نگهدارنده مواد شوینده
1- لورامید به عنوان نوعی مواد نگهدارنده شوینده در چه غلظتهایی تولید می شود؟
این محصول با غلظتهای مختلف 50، 75 و 100 درصد تولید می شود. همچنین، میزان غلظت و گرانروی آن وابسته به دمای محیط است.
2- تگزاپون چند نوع است؟
انواع تگزاپون را در دو گروه تگزاپون صدفی (30 درصد) و تگزاپون N70 یا تگزاپون 70 درصد می توان دسته بندی نمود.
3- از مهمترین عوارض استفاده از تگزاپون چیست؟
تحریک کردن پوست یکی از مهمترین عوارض استفاده از این محصول است که آثار آن به صورت خشکی پوست ظاهر می شود.
4- کدام یک از انواع نگهدارنده مواد شوینده را به عنوان عامل مومیایی می توان به کار برد؟
فرمالدئید؛ با قرار دادن لاشه ها در این محلول می توان ظاهر آنها را ثابت نگه داشت.
5- آیا از فرمالدئید به عنوان نگهدارنده مواد شوینده به صورت گازی استفاده می شود؟
خیر. معمولا محلول آبی آن که فرمالین نام دارد و مایعی شفاف است به این منظور استفاده می شود.
