فرمالدئید (Formaldehyde) یا متانال کوچک‌ترین عضو آلدهیدها و واکنش‌پذیرتر از سایر آنهاست که بویی تند و زننده دارد. این ترکیب که از آن به‌عنوان ترکیبی خفه‌کننده یاد می‌شود، در دمای اتاق به شکل گاز است. این ترکیب در آب به‌خوبی حل و بنابراین معمولاً به‌صورت محلول آبی ۳۷ درصد به نام فرمالین عرضه می‌شود. فرمالدهید به سبب داشتن گروه کربونیل قطبی شده بسیار واکنش‌پذیر است و تحت واکنش‌هایی همچون پلیمریزاسیون، اکسیداسیون و نیز احیا قرار می‌گیرد. این ترکیب شیمیایی در دو حالت مایع و گاز بسیار اشتعال‌پذیر است و از این منظر نگرانی‌های ایمنی را برای بکار بردن آن در بخش‌های صنعتی افزایش می‌دهد. بعلاوه اینکه فرمالدهید به بااینکه توانایی بالایی در ازبین‌بردن و حذف باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها، قابلیت ضدعفونی‌کننده دارد که از این نظر در پزشکی و برای استریل کردن وسایل بکار برده می‌شود.
تولید فرمالدئید
فرمالدئید به‌آسانی از سوخت ناقص ترکیب‌های حاوی کربن به دست می‌آید. همچنین در دود حاصل از آتش‌سوزی جنگل‌ها و خودروها نیز یافت می‌شود. در صنعت، فرمالدئید از اکسایش متانول معمولاً با استفاده از نقره فلزی یا مخلوط اکسید آهن و مولیبدن به‌عنوان کاتالیزور استفاده می‌شود. در صورت استفاده از اکسید آهن و مولیبدن به‌عنوان کاتالیزور، متانول با اکسیژن در دمای ۴۰۰ درجه سانتیگراد و در حضور کاتالیزور نقره در دمای حدود ۶۵۰ درجه سانتیگراد استفاده می‌شود.
کاربرد فرمالدئید
بیشترین استفاده از این محصول در تولید پلیمر و سایر ترکیبات شیمیایی مانند تولید رزین های فرمالدئید است. این ترکیب در تولید مواد شیمیایی از جمله الکل های چند عاملی در رنگ سازی و تولید مواد منفجره نیز کاربرد دارد. از دیگر مشتقات آن می توان دی فنیل متان را نام برد که در تهیه ترکیباتی مثل پلی اورتان کاربرد دارد. از دیگر کاربرد های این محصول در صنایع چسب سازی، یک ضد عفونی‌کننده همچون گلوتارالدهید و همچنین نگهداری نمونه های جانوری می توان نام برد. همچنین فرمالدهید در شوینده ها نیز کاربرد دارد در مطلبی جداگانه بطور جامع به توضیح آن پرداخته ایم. در خصوص سایر کاربردهای فرمالدهید از جمله کاربرد در صنعت کشاورزی،، صنعت ساختمان، خودرو سازی، هوافضا و نیز در صنایع دارویی و بهداشتی به مقاله پنج کاربرد فرمالدهید و تاثیر آن بر سلامتی مراجعه و در خصوص آن بیشتر مطالعه کنید.
بیشترین استفاده از این محصول در تولید پلیمر و سایر ترکیبات شیمیایی مانند تولید رزین‌های فرمالدئید است. این ترکیب در تولید مواد شیمیایی از جمله الکل‌های چندعاملی در رنگ‌سازی و تولید مواد منفجره نیز کاربرد دارد. از دیگر مشتقات آن می‌توان دی فنیل متان را نام برد که در تهیه ترکیباتی مثل پلی‌اورتان کاربرد دارد. از دیگر کاربردهای این محصول در صنایع چسب‌سازی، یک ضدعفونی‌کننده همچون گلوتارالدهید و همچنین نگهداری نمونه‌های جانوری می‌توان نام برد. همچنین فرمالدهید در شوینده‌ها نیز کاربرد دارد در مطلبی جداگانه به طور جامع به توضیح آن پرداخته‌ایم. در خصوص سایر کاربردهای فرمالدهید از جمله کاربرد در صنعت کشاورزی، صنعت ساختمان، خودروسازی، هوافضا و نیز در صنایع دارویی و بهداشتی به مقاله پنج کاربرد فرمالدهید و تأثیر آن بر سلامتی مراجعه و در خصوص آن بیشتر مطالعه کنید.
نکات ایمنی در مورد فرمالدئید
فرمالدئید به‌آسانی با اکسیژن هوا ترکیب می‌شود و فرمیک اسید را تشکیل می‌دهد. برای جلوگیری از این واکنش، محلول آن باید در بطری‌هایی با درهای مهروموم شده نگهداری شود. رزین‌های آن در ساخت بسیاری از مواد، مانند تخته‌سه‌لایی، اسفنج‌های افشانه‌ای و فوم استفاده می‌شوند که در طول زمان به‌آرامی فرمالدئید نشر می‌دهند و به‌این‌علت، این محصول یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هوای درون خانه شناخته می‌شود.
غلظت‌های بالاتر از 0.1ppm آن در هوای خانه باعث سوزش چشم، آسیب به مخاط، سردرد و احساس سوزش در نای و مشکل تنفسی می‌شود. نوشیدن محلول این ماده شیمیایی می‌تواند منجر به مرگ شود. فرمالدئید در بدن به اسید فرمیک تبدیل می‌شود که بانفوذ به خون، باعث بالارفتن اسیدیته خون، تنفس تند و بریده، بیهوشی و کما خواهد شد؛ بنابراین در هنگام کار با فرمالدهید علاوه بر الزام استفاده از وسایل ایمنی و مراقبت شخصی از جمله دستکش و ماسک، از وجود یک دستگاه تهویه هوایی مناسب در محل کار نیز مطمئن شوید. این ترکیب در بدن می‌تواند موجب ایجاد تغییر در پروتئین‌های DNA شود و به همین سبب این ماده را در رده سرطان‌زاهای احتمالی در انسان طبقه‌بندی می‌کنند.
خرید و فروش فرمالدئید
فرمالدئید یا فرمالدهید ترکیبی مهم و پر کاربرد نه‌تنها در صنایع بلکه در علوم پزشکی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی است؛ بنابراین برای خرید فرمالدهید باکیفیت این مراکز حساسیت خاص خود را اعمال می‌کنند تا علاوه بر کیفیت مناسب، محصولی با قیمت مناسب نیز خریداری کنند. شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات یکی از مراکز فروش مواد شیمیایی در سطح کشور است که همواره سعی داشته در فروش انواع مواد شیمیایی و همچنین فروش فرمالدهید محصولاتی باکیفیت را با قیمتی مناسب در اختیار متقاضیان آنها قرار دهد. برای خرید انواع مواد شیمیایی می‌توانید از راهنمایی‌های کارشناسان مجرب شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات بهره‌مند شوید.
سوالات متداول فرمالدئید
۱- کاربردهای فرمالدئید چیست؟
این ماده در صنایع مختلف از جمله در چسب‌ها و رزین‌ها، حلال‌ها و رنگ‌ها، منسوجات، مواد ضدعفونی‌کننده، لوازم آرایشی (صاف‌کننده مو و لاک ناخن)، مصالح ساختمانی، قطعات خودرو، در مومیایی کردن، تولید ورقه‌های MDF ، به‌عنوان ضدعفونی‌کننده در پزشکی، ضدعفونی‌کننده و نگهدارنده در آزمایشگاه‌های پزشکی و در سردخانه‌های جنازه و علف‌کش‌ها و قارچ‌کش‌های کشاورزی کاربرد دارد.
۲- فرمالدئید چیست؟
این ماده عضوی از خانواده آلدئیدها با ساده‌ترین مولکول آلی است. فرمالدئید گازی بی‌رنگ، قابل‌اشتعال و با بوی تند است که به‌راحتی در دما و فشار معمول اتـاق پلیمریزه می‌شود.
۳- نام‌های دیگر فرمالدئید چیست؟
نام‌های دیگر این ماده متیل آلدهید، متیلن گلیکول، متیلن اکسید فرمالین و کربونیل هیدرید است.
۴- آیا فرمالدهید برای بدن ضرر دارد؟
این ماده یک سم سیستمیک بسیار سمی است که از طریق استنشاق سریع جذب بدن می‌شود بخار آن تحریک‌کننده قوی دستگاه تنفسی و پوست است که موجب تنگی نفس، خس‌خس سینه و تغییر در عملکرد ریه، سرگیجه یا خفگی می‌شود تماس با محلول فرمالدئید موجب سوختگی شدید چشم، بینی و پوست می‌شود
۵- آیا فرمالدهید سرطان‌زا است؟
مطالعات بر روی کارگرانی که در معرض سطوح بالای فرمالدئید قرار داشته‌اند، نشان داده است که فرمالدئید باعث سرطان خون میلوئید و سرطان‌های نادر از جمله سرطان‌های سینوس‌های پارانازال، حفره بینی و نازوفارنکس می‌شود