ادتا یا اتیلین دی آمین تتراستیک اسید به دلیل برقراری پیوند شیمیایی مناسب با یون های فلز، باعث کاهش واکنش پذیری آن ها شده و ماندگاری یون های فلز در محلول را بهبود می بخشد. در واقع ادتا یک ماده شیمیایی کلات کننده و محلول در آب بوده که به دلیل خواص منحصر به فرد آن، بسیار پرکاربرد در انحلال آهک می باشد.
بنابراین ادتا به دلیل برقراری تعامل میان یون های فلزی، جلوگیری از واکنش پذیری آن ها وخاصیت کمپلکس کننده به عنوان یک مواد اولیه پرکاربرد در صنایع مختلف شناخته شده است.
ادتا چیست؟
ادتا با با نام لاتین Ethylene diamine tetra acetic acid و مخفف اتیلین دی آمین تتراستیک اسید می باشد و در علم شیمی به شکل C10H16N2O8 نشان داده می شود. این ماده شیمیایی یک ماده اسیدی، جامد و محلول در آب می باشد که در واقع یک آمینو کربوکسیلیک اسید است. محبوبیت این ماده به دلیل ویژگی انحلال فوق العاده آهک می باشد. دلیل این انحلال، خاصیت کلات کنندگی و جداسازی یون های فلز است که یون های فلز با برقراری پیوند شیمیایی با این ماده؛ در محلول ماندگار می شوند و از واکنش پذیری و از دست دادن خاصیت شیمیایی آن ها جلوگیری می کند.
باز مزدوج این ماده اتیلن دی آمین تترا استات می باشد که پایه تولید کننده آن انواعی از نمک ها است. این ماده به دلیل خاصیت کلات کنندگی، قابلیت برقراری پیوند با یون های فلزی از جمله آهن و نیکل را دارد و در بسیاری از صنایع برای ماندگاری بیشتر و عدم تغییر خاصیت یون های فلزی مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماده در دو نوع ادتا ۲ سدیم و ادتا ۴ سدیم یافت می شود و همچنین در دو نوع متفاوت دی سدیم و کلسیم دی سدیم تولید می شود که ادتا ۲ سدیم در صنایع متفاوت از جمله دندان پزشکی، شوینده و … کاربرد داشته و ادتا ۴ سدیم در صنایع آرایشی و بهداشتی، تصفیه آب، نساجی و … مورد استفاده قرار می گیرد. اگر جزو فعالان خوزه های دندان پزشکی و یا شوینده هستید برای خرید ادتا ۲ سدیم با قیمت عمده میتوانید به مشاوران کیمیا تجارت تات در ارتباط باشید.
به طور کلی ادتا یا اتیلین دی آمین تتراستیک اسید یک ماده شیمیایی کلات کننده است که توانایی این ماده در جداسازی یون های Caو Feفوق العاده بوده و ساختار مولکولی منحصر به فرد آن باعث محبوبیت آن در صنعت شده است.
روش تولید پودر ادتا
ادتا از ترکیب سه ماده اتیلن دی آمین ، فرمالدهید و سدیم سیانید سنتز به دست می آید که تولید آن در دو مرحله شکل می گیرد. در مرحله اول این سه ماده به نمک سدیم تبدیل شده و طی مراحل گوناگون و واکنش های شیمیایی در مرحله بعد به اسید تبدیل می شود. در نهایت به شکل کریستالی تبدیل شده و به شکل جامد و پودری در اختیار کاربران قرار می گیرد.
مشخصات و خواص ادتا EDTA
ادتا یکی از مواد شیمیایی پرکاربرد می باشد که به دلیل خواص منحصر به فرد و فوق العاده ای که دارد؛ باعث محبوبیت این ماده در صنایع گوناگون شده است.
در ادامه به برخی از خواص ادتا اشاره شده است:
محلول در آب: ادتا به صورت کامل می تواند در آب حل شود و به یک محلول شیمیایی مایع تبدیل شود. این خاصیت ادتا باعث می شود که ادتا به راحتی در یون های فلزی مایع نفوذ کند و با آن ها واکنش نشان دهد.
خاصیت کلات کننده ادتا: این ماده شیمیایی، به راحتی به یون های فلز متصل شده و مانند یک لایه آن هارا احاطه می کند. این خاصیت باعث می شود که یون های فلز در اثر عوامل متفاوت واکنش نشان ندهند و با قابلیت و ویژگی ها خود باقی بمانند.
خاصیت کمپلکس کننده فلزات: ادتا با یون های فلزی متفاوت مانند منیزیم و آهن به راحتی تشکیل کمپلکس می دهد و این خاصیت ادتا باعث می شود که آن به یک ماده پذیزنده الکترون تبدیل شود و در نهایت باعث ایجاد خواص جدید و کاربردی در ترکیب مد نظر شود.
خاصیت تثبیت کنندگی بالا: ادتا باعث ایجاد پایداری ترکیبات میشود و یک نوع تثبیت کننده در آن ها است. این خاصیت تثبیت کنندگی باعث می شود تا خواص شیمیایی ترکیبات ماندگار شوند و تغییراتی در آن ها رخ ندهد.
اکسید کننده ترکیبات شیمیایی: ادتا باعث اکسیداسیون ترکیبات شیمیایی می شود. این خاصیت با از بین بردن یون های فعال و آزاد، به کیفیت ترکیبات شیمیایی بهبود می بخشد و در نتیجه باعث افزایش کیفیت در محصولات نهایی این ترکیبات می شود.
کاهش دهنده سختی آب: یون های فلزی مضر و غلیظ در آب مانند کلسیم و منیزیم؛ باعث ایجاد مشکلاتی مانند رسوب آب و کاهش کارایی آن می شود. ادتا با کاهش این یون ها در آب باعث از بین بردن سختی آب می شود.
بهبود ماندگاری محصولات: اثر فلزات بر روی مواد غذایی و محصولاتی که در معرض فساد قرار می‌گیرند؛ یکی از موضوعات مهم است. فلزات این تاریخ مصرف را کاهش می دهند. اما ادتا با کاهش اثر فلزات بر روی این مواد، تا حد بسیار زیادی تاریخ انقضا و ماندگاری آن هارا بهبود می بخشد.
ویژگی های فیزیکی اتیلین دی آمین تتراستیک اسید
- اتیلین دی آمین تتراستیک اسید در شکل جامد، پودری سفید رنگ و بی بو می باشد.
- نقطه جوش این ماده در دمای ۲۴۲ درجه سانتی گراد می باشد.
- چگالی ادتا حدود 0.86 گرم بر سانتی متر مکعب است.
- وزن مولکولیحدود 336.21 گرم بر مول است.
- درصد خلوص این ماده ۹۹ درصد است.
- حلالیت ادتا ۰.۵ گرم بر لیتر می باشد.
- این ماده شیمیایی نسبتا حلال در آب می باشد.
معایب استقاده از پودر ادتا
ادتا در کنار خواص و مزایای بسیار زیادی که دارد، می تواند معایبی هم داشته باشد. البته که این معایب در کنار مزایای آن بسیار اندک می باشد اما باید در مصرف آن بسیار دقت کرد.
3 معایب اصلی و مهم استفاده از ادتا عبارت اند از:
ناسازگار با محیط زیست
ادتا به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر تجزیه شدن، ممکن است سال های طولانی در محیط زیست باقی بماند و در نهایت باعث تخریب آن شود.
اثر گذاری بر روی سلامت
استفاده مکرر و طولانی مدت از این ماده شیمیایی؛ باعث تحریک پوست،چشم و دستگاه تنفسی می شود و ممکن است مشکلات جبران ناپذیری را به وجود آورد.
مقرون به صرفه نبودن
ادتا یکی از مواد شیمیایی هزینه بر است که ممکن است استفاده مکرر از این ماده، برای کاربران مقرون به صرفه نباشد.
انواع مختلف ادتا
ادتا یا به عبارتی اتیلین دی آمین تتراستیک اسید بر اساس تعداد کاتیون سدیم در ساختار شیمیایی آن؛ به دو دسته متفاوت تقسیم بندی می شود که هر نوع از انواع مختلف آن تاثیر فوق العاده ای بر روی یون های فلز و جدا سازی آن ها دارند.
ادتا ۲ سدیم چیست؟
ادتا ۲ سدیم؛ در ساختار شیمیایی خود دارای دو اتم سدیم بوده است که با دو اتم اکسیژن ترکیب شده و این نوع از ادتا را شکل می دهد. پی اچ این نوع بین اعداد 4 الی 6 واقع شده است. به دلیل پی اچ نسبتا پایین ادتا دو سدیم؛ از آن به شکل گسترده تر در صنایع لوازم آرایشی و بهداشتی و تصفیه آب استفاده می شود.
ادتا ۴ سدیم چیست؟
ادتا ۴ سدیم، تعداد چهار اتم سدیم با چهار اتم اکسیژن ترکیب می شود و ادتا چهار سدیم را به وجود می آورد. پی اچ ادتا چهار سدیم به عددی بالاتر از عدد 7 می رسد و حلالیت آن نسبت به ادتا دو سدیم بسیار بیشتر است. این نوع از ادتا، به دلیل داشتن غلظت 6 درصدی، قابل استفاده در تولید محصولات ضد زنگ و ضد رسوب می باشد. همچنین از ادتا ۴ سدیم در صنایع نساجی برای بهبود رنگرزی و در صنایع بهداشتی به عنوان جلوگیری کننده از خرابی محصولات استفاده می شود و برای خرید ادتا ۴ سدیم مرغوب فقط کافیست با مشاوران کیمیا تجارت تات در ارتباط باشید تا در هر جای ایران با بهترین قیمت ادتا سدیم مرغوب را دریافت کنید
کاربرد های ادتا (EDTA)
ادتا به توجه به خواص و ویژگی های فوق العاده که دارد، به شکل گسترده در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد و به یکی از مواد اولیه پر کاربرد در صنایع تبدیل شده است.
در ادامه به تعدادی از کاربردهای ادتا در صنایع گوناگون اشاره خواهیم کرد:
کاربرد ادتا صنعت تولید کاغذ
یکی از مهم ترین مواد اولیه در تولید کاغذ آب می باشد. این آب به علت داشتن مقدار زیادی یون های فلزات سنگین، باعث کاهش کیفیت کاغذ می شود و دوام آن را به شدت پایین می آورد. ادتا با کاهش این فلزات سنگین و سختی آب، بسیار پرکاربرد در این صنعت است و باعث افزایش کیفیت کاغذ می شود.
ادتا در صنعت داروسازی و پزشکی
ادتا در صنعت داروسازی و پزشکی، به دلیل حذف فلزات سنگین مانند آهن، سرب، جیوه و قابلیت کلات کنندگی کاربرد دارد. این ماده شیمیایی در قالب آمپول های عضلانی برای درمان مسمومیت های سربی و همچنین درمان انسداد رگ ها و ضربان قلب، به بازار عرضه شده اند.
EDTA در دندان پزشکی
ادتا به دلیل داشتن خاصیت اکسیداسیون و ضد عفونتی که دارد، در دندان پزشکی برای امور متفاوتی از آن استفاده میشود. جرم گیری دندان ها، تمیز کردن ریشه دندان ها، روان کاری ریشه های کانال دندان و آماده کردن کانال ها پیش از درمان ؛ نمونه های از کاربرد ادتا در صنعت دندان پزشکی می باشد.
تولید مواد غذایی
ادتا یکی از مواد اولیه پر کاربرد در صنایع مواد غذایی می باشد. این ماده شیمیایی به علت بهبود ماندگاری، به عنوان یکی از مواد نگهدارنده در غذاهای آماده و کنسروی مانند کنسرو میگو و سیب زمینی های آماده وجود دارد. همچنین کاربرد این ماده در نوشابه ها و نوشیدنی های گازدار برای کاهش اثر سرطان زا بنزن موجود در آن ها، بسیار مفید واقع شده است.
صنعت کشاورزی
خاک های کشاورزی دارای حد بسیار زیاد آهن و روی می باشند. اما این آهن و روی موجود در خاک ها؛ کاملا قابل جذب برای گیاهان نیست و ممکن است باعث فقر آهن در گیاهان شود. ادتا موجود در کودهای کشاورزی، روی و آهن موجود در خاک را به محلولی قابل جذب برای گیاهان تبدیل می کند و باعث تقویت گیاهان خواهد شد.
کاربرد EDTA در شوینده
ادتا در صنعت تولید شوینده ها، به دلیل کاهش سختی آب و همچنین خاصیت آنتی باکتریال به یکی از مواد شیمیایی مهم در این صنعت تبدیل شده است. همچنین در این صنعت برای بهبود ماندگاری و پایداری مواد شوینده، از ادتا استفاده می شود. علاوه بر این ها، ادتا باعث افزایش کف کنندگی محصولات شوینده پوست و مو می شوند و خاصیت تمیزکنندگی آن هارا چندین برابر می کند.
استفاده از پودر ادتا سدیم
- هنگام کار با ادتا سدیم، حتماز از دستکش، لباس های ایمنی و عینک های مناسب استفاده کنید.
- از ادتا در فضای باز یا با تهویه بسیار مناسب استفاده شود.
- در صورت تماس با چشم و پوست با آب سرد شستشو دهید و به پزشک مراجعه کنید.
- از ادتا در کنار مواد شیمیایی اسیدی و بازی بسیار قوی استفاده نشود.
- این ماده خاصیت اسیدی بسیار بالایی دارد؛ پس استفاده از آن را به حداقل برسانید.
- در صورت بلعیدن این ماده، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
نحوه نگهداری و حمل از ادتا
- در بسته بندی های کاملا بسته و پلاستیکی حمل و نگهداری شود.
- در محیطی دور از تابش مستقیم خورشید نگهداری شود.
- دمای محل نگهداری ادتا، معتدل، خشک و غیر مرطوب باشد.
- ادتا در جایی دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهدار شود.
- از قرار دادن این ماده شیمیایی در کنار مواد شیمیایی اسیدی و بازی کاملا خودداری کنید.
- محل نگهداری از ادتا، باید از تهویه کاملا مناسبی برخوردار باشد.
سخن آخر
ادتا یکی از مواد شیمیایی محلول در آب و با خواص و ویژگی های فوق العاده می باشد. به همین دلیل استفاده از این ماده شیمیایی در صنایع گوناگون افزایش یافته است. ادتا در دو نوع ادتا دو سدیم و ادتا چهار سدیم با توجه به صنعت مد نظر و کارایی متفاوت باید مورد انتخاب واقع شود. در نهایت علاوه بر مزایای فوق العاده معایبی هم خواهد داشت که باید به شکل محدود و در حد نیاز مورد استفاده قرار بگیرد تا برای سلامتی انسان و همچنین محیط زیست آسیب زا نباشد.
شما می توانید با شناخت دقیق ادتا و کاربرد آن، استفاده مفیدی از آن را داشته باشید.
