کلرید پتاسیم ترکیبی پرکاربرد است که از آن در بسیاری از صنایع بهره می برند. کلرید پتاسیم در کشاورزی کاربرد مهمی دارد. از این ترکیب در تولید برخی قرصها برای درمان هیپوکالمی مورد استفاده قرار می گیرد. چرا که سلولهای بدن برای اینکه بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند، به سطح مشخصی از یون پتاسیم نیاز دارند. از پتاسیم کلراید به عنوان نوعی افزودنی در نوشیدنی های ورزشی، سوپهای آماده، غلات و … به جای نمک خوراکی استفاده می شود. از این نمک در محصولات دیگری مانند شیر شکلاتی، خامه و پنیر نیز به عنوان طعم دهنده، استفاده می گردد. 5% پتاسیم کلرید تولید شده در دنیا جهت تولید کلراین و پتاسیم هیدروکسید مورد استفاده قرار می گیرد.
در این مطلب موضوعات زیر را مطالعه خواهید کرد:
از دیگر نامهای کلرید پتاسیم می توان به پتاسیم کلراید، کلرورپتاسیم، سیلوبت و کلروپتاس اشاره کرد. پتاسیم کلراید به صورت کریستالهای سفید رنگ، صورتی و یا کریستالهای بی رنگ شیشه ای دیده می شود. می توانید با افزایش دما، میزان حلالیت مولکولهای پتاسیم کلراید را در آب افزایش دهید. این محصول دارای گرید‌های خوراکی، صنعتی و کشاورزی می باشد. از دیگر کاربردهای این ماده می توان به این موارد اشاره کرد: ساخت صابون و انواع شوینده ها، تولید مواد غذایی، مصارف پزشکی، درمانی و دارویی، تولید گِل حفاری، استفاده در صنایع پتروشیمی، نفت و گاز، ساخت کاشی و سرامیک، ساخت رنگهای صنعتی، استفاده در جیره غذائی دامها، کود و کشاورزی، الکترولیتها، بافر‌های pH، ساخت مواد منفجره.
شناخت بیشتر کود کلرید پتاسیم در کشاورزی
از مهمترین کاربردهای کلرید پتاسیم، می توان به تولید کودهای پتاسیم دار اشاره کرد. این کودها دارای 3 نوع استاندارد، درشت و دانه ای هستند. اندازه دانه های کود در نوع استاندارد، 0.2 تا 0.8 میلی متر، در نوع درشت، 0.8 تا 2 میلی متر و در مدل دانه ای، 1.2 تا 3.5 میلی متر است. از آنجایی که پتاسیم یکی از عناصر مغذی و مورد نیاز گیاهان می باشد، واکنشهای زیادی در سلولهای گیاهی به وجود یون پتاسیم وابسته است. از واکنشهایی که در سلولهای گیاهی وابستگی شدیدی به یون پتاسیم دارند، می توان به تنظیم فشار آب، تعدیل بارهای الکتریکی، فعال کردن بسیاری از آنزیمها، انتقال قندها، انتقال نشاسته و … اشاره کرد. در ادامه به صورت مفصل به عملکرد این یون، مزایا و معایب استفاده از کودهای پتاسیمی و سایر نکات مهم در رابطه با این کودها خواهیم پرداخت.
پرکاربردترین کودهای پتاسیمی، انواع MOP و SOP می باشند که بزرگترین تفاوت آنها در آنیونی است که همراه پتاسیم است. در MOP یون کلر وجود دارد و در SOP یون سولفات. در MOP، 60 درصد K2O وجود دارد و در SOP، 50 درصد K2O وجود دارد. هر دو در آب محلول هستند (حلالیت سولفات پتاسیم در آب تقریبا یک سوم است). کود کلرید پتاسیم تا حدود زیادی در آب، گلیسرول و محلولهای قلیایی قابل حل است و محلول بی رنگ و بی بویی تولید می کند.
اهمیت کود پتاس و کاربرد آن در کشاورزی
از جمله نکات مهم و ارزشمند کود پتاس افزایش دانه، بالا رفتن وزن گیاه، افزایش پنجه زنی، تعداد خوشه و خوشه چه ها، بیشتر شدن قدرت گیاه، تشکیل میوه، رشد ریشه، افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماریها، بهبود عملکرد گیاه، تنظیم متابولیسمهای حیاتی گیاه، تنظیم فشار آب فضای داخلی و خارجی سلولها، افزایش عملکرد و بهبود کیفیت زمین، بهبود بافت خاک، بازیافت نیتروژن و کمک به باکتریهای ضروری برای رشد گیاه، بهبود چراگاه و در نتیجه افزایش وزن دام، بازیابی باتلاقها پس از تخلیه و ایجاد مراتع مرغوب، افزایش محصولات و سرعت رشد گیاه، تنظیم عملکرد آنزیمها، کاتالیستهای شیمیایی و … تنظیم ذخیره و حمل نشاسته و قندها، تاثیر در فتوسنتز گیاهان و افزایش جذب نور می باشد.
نکات ضروری در زمان مصرف کود کلرید پتاسیم
در زمان استفاده می بایست کود را بر روی سطح خاک زیر کشت بپاشید. همچنین در زمان مصرف، باید 5 سانتیمتر از زمین زراعی شما دارای آب باشد. هنگام استفاده از کود مطمئن شوید که ساقه و برگهای گیاهان شما کاملا خشک هستند. چرا در صورت وجود آب بر روی آنها، عناصر موجود در کود سبب سوخته شدن این اندامهای گیاهی می شوند. به همین علت پس از بارندگی، به هیچ عنوان از این کود استفاده نکنید. اگر از چند کود دیگر نیز استفاده می کنید، دقت نمایید تا کود کلرید پتاسیم با آنها مخلوط نشود. در غیر این صورت آنها را به سرعت بر روی زمین پخش کنید تا از واکنش دهی و ایجاد مواد ثانویه جلوگیری شود.
بهترین زمان برای مصرف کود کلرید پتاسیم در زمانهای نشاء کاری، گلدهی و هنگام تشکیل غلاف است. اگر از نوع سولفات دار استفاده می کنید، باید کود را قبل از کشت محصول، با خاک مخلوط کنید. مقدار مصرف این کود به زمین، وضعیت زمین شناسی و نوع محصول شما بستگی دارد. اما به طور کلی می توانید 5 تا 10 پوند از این کود را در زمین کشاورزی خود استفاده کنید. از آنجایی که این کود در ایران تولید نمی شود و در عوض از کشورهایی مانند ازبکستان، روسیه و … وارد ایران می شود، قیمت خرید و فروش آن تحت تاثیر نرخ ارز می باشد. به همین علت شما می توانید از طریق تماس با شرکت بازرگانی کیمیا تجارت تات علاوه بر آگاهی از قیمتها، بهترین و با کیفیت ترین کود را با قیمتی باورنکردنی تهیه نمایید.
مزایای کلرید پتاسیم در کشاورزی
به علت وجود مقادیر بالای پتاسیم در این کودها و تاثیراتی که پتاسیم بر رشد و نمو گیاه می گذارد، افزودن این کود به گیاهان سبب افزایش باروری گیاه می شود. نتیجه این امر افزایش تولید میوه و در نهایت سود دهی مالی بیشتر است. با افزایش کیفیت گیاه پس از استفاده از این کود، محصول بهتر و مرغوب تری خواهید داشت. با افزایش مقاومت گیاه در برابر عوامل طبیعی (تغییرات آب و هوا، تنشهای دمایی، خشک شدگی و …)، گیاه شما به مراقبت کمتری نیاز دارد.
معایب کلرید پتاسیم در کشاورزی
اولین و بزرگترین عیب کودهای پتاسیمی، گران بودن آنها است. کودهای کلرید پتاسیم دارای شاخص نمک بالایی هستند. به گونه ای که شاخص نمک در MOP 0-0-60 تقریبا 116 و در SOP 0-0-50 تقریبا 46 می باشد. به علت حساسیت برخی از محصولات به پتاسیم کلرید، مانند تنباکو، سیب زمینی، بادام، گردو، برخی سبزیجات، میوه ها، برخی مرکبات و …، کشاورزان ترجیح می دهند از سولفات پتاسیم به عنوان منبع پتاسیم استفاده کنند. البته این حساسیت تا حدود زیادی به شرایط رشد و همچنین شوری خاک بستگی دارد.
بسیاری از تولید کنندگان سیب زمینی ترجیح می دهند که از کودهای سولفات پتاسیم به جای کلرید پتاسیم استفاده کنند تا پتاسیم مورد نیاز محصول خود را تامین کنند. در صورتی که مطالعات نشان داده است که SOP مزیت خاصی نسبت به MOP ندارد. نمکهای کلرید موجود در این کودها شوری خاک را افزایش می دهند که نتیجه این فرآیند، مختل شدن توانایی گیاه در جذب آب می باشد. به گونه ای که در محصولات حساس به کلرید، قبل از اینکه محصولات برسند، پتانسیل اسمزی در آنها افزایش می یابد.
سوالات متداول کلرید پتاسیم در کشاورزی
1- استفاده بیش از حد این ماده، چه عوارض جانبی به دنبال دارد؟
استفاده بیش از حد آن و یا استفاده در غلظتهای بالا، خطرات جدی از قبیل مسمومیت و حتی مرگ را به دنبال خواهد داشت.
2- خطرناک ترین کاربرد کلرید پتاسیم چیست؟
یکی از خطرناک ترین کاربردهای کلرید پتاسیم، در زمان اعدام محکومین است که بیش از 240 میلی گرم از آن را به بدن محکوم تزریق می کنند. اگر شانس با محکوم یار باشد و کلرید پتاسیم سریعا در بدن وی پخش شود، بدون اینکه درد چندانی حس کند، خواهد مرد. در غیر این صورت، دردناک ترین مرگ را تجربه خواهد کرد.
3- آیا استفاده از کلرید پتاسیم آسیبی به خاک وارد میکند؟
استفاده بیش از حد از این کودها سبب تجمع نمک در خاک و همچنین در بافت گیاهان می شود. این نمکها به صورت یونهای اضافی می تواند سبب ایجاد برخی اختلالات فیزیولوژیکی در موجودات زنده و همچنین فعالیت به عنوان یک زیست کش در خاک (از بین بردن ریزوبیومها و سایر باکتریهای مفید) شوند.
4- کودهای پتاسیم کلراید چگونه تولید می شوند؟
از جمله این روشها می توان به استخراج از سنگ معدن پتاسیم دار طی فرآیندهای خشک یا تَر، استخراج از شورابه های نمکی و همچنین تولید آن به صورت سنتتیک اشاره کرد.
5- چگونه می توان از سنگ معدن، پتاسیم کلرید را استخراج کرد؟
اولین روش، تغلیظ کلرید پتاسیم از دوغاب دارای این ماده به کمک جدا سازی حرارتی و یا رسوب سازی آن می باشد. در دومین روش، لانگ بنیت موجود در محلول حاوی کلرید پتاسیم را به صورت فلوتاسیون یا جدا سازی ثقلی از محلول جدا می کنند و سپس کارنالیت اشباع در آب شور را توسط فلوتاسیون تخلیص می کنند. همچنین می توانید این مولکول را از طریق فیلتراسیون یا سانتریفیوژ سنگ نمک بدست آورید.
