دانستنیهای سولفید هیدروژن

سولفید هیدروژن (H2S) گازی بسیار سمی و بی رنگ است که در انواع محیط های طبیعی و صنعتی وجود دارد. در این مقاله به بررسی سولفید هیدروژن، خطرهای این گاز سمی هنگام قرار گیری در معرض آن و نحوه مدیریت این گاز در هنگام خطر می پردازیم.

سولفید هیدروژن چیست؟

سولفید هیدروژن گازی بی رنگ و قابل اشتعال است که با غلظت کم در هوا بویی شبیه تخم مرغ فاسد می دهد. معمولاً آن را به عنوان گاز فاضلاب، رطوبت بدبو و گاز کود می شناسند. در غلظتهای بالا، بوی شیرین بیمارکننده ای دارد. در سطوح بسیار بالا، فرد می تواند توانایی خود را درتشخیص بوی گاز از دست بدهد و از وجود آن بی خبر شود. این وضعیت را که به عنوان خستگی بویایی می شناسیم ، همچنین زمانی رخ می دهد که افراد برای مدت طولانی در معرض سولفید هیدروژن قراربگیرند. این گاز سنگین تر از هوا است، بنابراین می تواند در مناطق کم ارتفاع و فضاهای بسته ایجاد شود.

سولفید هیدروژن در کجا وجود دارد؟

در محیط زیست، سولفید هیدروژن از تجزیه باکتریایی یا تجزیه مواد مرده گیاهی و جانوری، به ویژه زمانی که کمبود اکسیژن وجود دارد، تولید می شود. این در گاز طبیعی و نفت تصفیه نشده، گازهای آتشفشانی، ذخایر گوگرد، چشمه های آب گرم و باتلاقها رخ می دهد. سواحل با مقادیر زیادی جلبک دریایی در حال پوسیدگی و گل و لای با مواد آلی که  در زیر رسوب قرار دارند، می توانند این گاز را تولید کنند. سولفید نیز به طور طبیعی در بدن انسان وجود دارد و توسط فضولات انسان و حیوان تولید می شود.

کاربرد سولفید هیدروژن

این گاز در تهیه سایر ترکیبات شیمیایی گوگرد استفاده می شود. همچنین ممکن است محصول جانبی فعالیتهای صنعتی مانند کارخانه های خمیر و کاغذ، تولید ابریشم مصنوعی، فرآوری مواد غذایی، دباغیها و فرآوری خز، و پالایشگاههای نفت و گاز طبیعی باشد.

چگونه در معرض سولفید هیدروژن قرار می گیریم؟

افرادی که در نزدیکی یک تصفیه خانه فاضلاب، عملیات حفاری گاز و نفت، مزرعه با انبار کود یا تاسیسات محبوس دام یا محل دفن زباله زندگی می کنند ممکن است در معرض سطوح بالاتر این گاز قرار بگیرند. کارگرانی که در حفاری و پالایش نفت و گاز طبیعی، تصفیه فاضلاب، منسوجات ابریشم مصنوعی، دباغ‌ خانه‌ ها، محلهای دفن زباله و مزارع دارای گودالهای ذخیره کود هستند، در معرض سطوح بالاتر آن قرار می‌گیرند.

گل و لای، با مواد آلی کمبود اکسیژن در رسوبات، می توانند سطوح کم سولفید هیدروژن تولید کنند. سواحل با مقادیر قابل توجهی مواد آلی در حال پوسیدگی، مانند جلبک دریایی، باعث ایجاد مشکلات این گاز در سواحل می شود. این گاز کمی محلول است (می تواند در آب حل شود) و در چشمه های زمین گرمایی و برخی باتلاقها یافت می شود. بنابراین آب آشامیدنی شهری یا آب چاه ممکن است حاوی آن باشد. مقدار کمی سولفید توسط باکتریهای موجود در دهان و دستگاه گوارش شما تولید می شود. برخی از غذاها حاوی سطوح بالای گوگرد هستند، به ویژه گیاهان خانواده پیاز و خصوصاً سیر.

چگونه سولفید هیدروژن بر سلامت فرد تاثیر می گذارد؟

سولفید هیدروژن هم تحریک کننده و هم خفه کننده شیمیایی است. برخی از افراد قادر به تشخیص آن در غلظتهای بسیار کم هستند. در حالیکه برخی دیگر ممکن است بوی آن را تشخیص ندهند. برخی از افراد نسبت به سایرین نسبت به اثرات احتمالی حساسیت بیشتری دارند. غلظت کم ممکن است چشم، بینی، گلو و سیستم تنفسی را تحریک کند. مبتلایان به آسم ممکن است دچار مشکل در تنفس شوند. غلظت متوسط ​​می تواند باعث تحریک شدید چشم، مشکلات تنفسی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ شود.

 قرارگیری کوتاه مدت در معرض غلظتهای بالای این گاز می تواند باعث از دست دادن هوشیاری، کما و مرگ احتمالی شود. در بیشتر موارد، فردی که در معرض سولفید هیدروژن قرار می گیرد ظرف چند ساعت تا چند هفته بهبودی کامل پیدا می کند. در برخی از افراد، اثرات دائمی یا طولانی مدت مانند سردرد، تمرکز ضعیف، حافظه ضعیف و هماهنگی ضعیف وجود داشته است. قرارگیری طولانی مدت و در سطح پایین با این گاز ممکن است منجر به خستگی، از دست دادن اشتها، سردرد، تحریک پذیری، ضعف حافظه و سرگیجه شود.

ایمنی هنگام کار با سولفید هیدروژن

شما باید خطرات سلامتی کارگران و سایرین را که در معرض این گاز در امور کسب و کار شما ناشی می شود، مدیریت کنید. هنگام تصمیم گیری در مورد نظارت، باید با کارکنان خود تعامل داشته باشید. همچنین کارگران و سرپرستان باید آموزش ببینند. استفاده صحیح و نگهداری از آشکارساز گاز و روشهای صحیح برای عملیات ایمن و خروج از منطقه ای که ممکن است سولفید هیدروژن وجود داشته باشد. کارگران باید هرگونه سوالی را با سرپرستان یا نمایندگان بهداشت و ایمنی خود مطرح کنند. اگراین گاز به طور منظم در محل کار شما شناسایی می شود، باید ارزیابی خطر را برای کار مجددا بررسی کنید و اقدامات کنترلی انجام دهید.

سوالات متداول دانستنیهای سولفید هیدروژن

1- سولفید هیدروژن را در کجا می توان یافت؟

سولفید هیدروژن به طور طبیعی در مناطق زمین گرمایی وجود دارد و از آتشفشانها، دریچه های زیردریایی، باتلاقها و توده های آب راکد ساطع می شود. اغلب محصول فرعی برخی از فرایندهای صنعتی است. درک خطرات یا احتمال قرار گرفتن در معرض هیدروژن سولفید برای PCBU ها و کارگران بسیار مهم است.

2- این گاز در کجا استفاده می شود؟

سولفید در چندین صنعت استفاده می شود و محصول جانبی بسیاری از فرایندهای صنعتی از جمله پالایش نفت، معدن، دباغی، پردازش خمیر چوب، فرآوری مواد غذایی، تولید کاغذ صنایع دستی و تولید ابریشم مصنوعی است. سولفید هیدروژن به گاز طبیعی اضافه می شود تا ساکنان در صورت نشت گاز طبیعی بوی نامطبوعی را متوجه شوند. چرا که خود گاز طبیعی بویی ندارد.

3- احتمال بروز سرطان با سولفید هیدروژن چقدر است؟

هیچ مطالعه ای وجود ندارد که به وضوح نشان دهد این گاز باعث ایجاد سرطان در انسان یا حیوان می شود.

4- سولفید هیدروژن چگونه می تواند بر کودکان تاثیر بگذارد؟

از آنجایی که این گاز کمی سنگین ‌تر از هوا است و تمایل به فرو رفتن دارد، کودکان ممکن است در موقعیتهای مشابه نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض مقادیر بیشتری قرار بگیرند. چرا که کوتاه ‌تر از بزرگسالان هستند. بزرگسالان و کودکان مبتلا به آسم ممکن است حتی به غلظتهای کم آن حساس باشند.

5- وقتی سولفید هیدروژن وارد محیط می شود چه اتفاقی می افتد؟

هنگامی که در محیط آزاد می شود، سولفید در هوا پخش می شود و ممکن است دی اکسید گوگرد و اسید سولفوریک تشکیل دهد. تخمین زده می شود که حدود 18 ساعت در جو باقی بماند. در برخی موارد ممکن است به عنوان زباله مایع از یک تاسیسات صنعتی رها شود.